اختلال بیش فعالی- نقص توجه (ADHD) در کودکان + علت و درمان

اختلال بیش فعالی- نقص توجه (ADHD) شایع‌ترین اختلال رشد عصبی دوران کودکی است. اختلال بیش فعالی- نقص توجه یکی از اختلالات کاملاً تحقیق شده در پزشکی است. این بیماری با طیف گسترده‌ای از پیامدهای منفی برای افراد مبتلا و بار مالی جدی برای خانواده‌ها و جامعه همراه بوده است که آن را به عنوان یک مشکل عمده بهداشت عمومی توصیف می‌شود.
تشخیص اختلال بیش فعالی به شدت به گزارش والدین و معلم بستگی دارد. هیچ آزمایش آزمایشگاهی به طور قابل اعتماد ADHD را پیش بینی نمی‌کند. تشخیص ADHD با علائم شبیه به دیگر اختلالات مانند ناتوانی یادگیری، اختلال سلوک و اختلال اضطراب ممکن است سخت باشد. علائم این شرایط همچنین ممکن است شبیه به اختلال بیش فعالی باشد.

علت اختلال بیش فعالی شناخته شده نیست، اما مطالعات اخیر هم ارتباط ژنتیکی قوی و هم عوامل محیطی مانند سابقه زایمان زودرس و شاید سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری را نشان می‌دهد. کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال بیش فعالی بیشتر از همسالان خود از خدمات بهداشتی و روانی استفاده می‌کنند و رفتارهای تهدید کننده سلامت بیشتری مانند سیگار کشیدن و سوء مصرف الکل و مواد انجام میدهند.

انواع اختلال بیش فعالی- نقص توجه

سه نوع ADHD وجود دارد:

عمدتا نقص توجه: افراد مبتلا به این نوع ADHD در تمرکز، انجام کارها و پیروی از دستورالعمل ها با مشکل شدید مواجه هستند.

عمدتا بیش فعال – تکانشی: افراد مبتلا به این نوع در درجه اول دارای رفتارهای بیش فعال- تکانشی مانند بی قراری، قطع حرف افراد و ناتوانی برای انتظار رسیدن نوبتشان هستند.

ترکیبی بیش فعال- تکانشی و بی توجهی: افراد مبتلا به این نوع اختلال بیش فعالی ترکیبی از رفتارهای بی توجه و بیش فعال- تکانشی دارند. این ممکن است شامل ناتوانی در توجه، تمایل به رفتار تکانشگری و دارای سطوح بالاتر از میانگین انرژی و فعالیت باشد. این شایع ترین نوع ADHD است.

درمان‌های اختلال بیش فعالی

درمان‌های دارویی روانی، به ویژه با داروهای محرک، علائم اصلی اختلال بیش فعالی را در سطح عملکردهای عادی بدن کاهش می‌دهد. علاوه بر این، درمان‌های روان‌دارویی برای بهبود توانایی‌های کودکان برای رسیدگی به وظایف و خواسته‌های عمومی وجود دارد.

به عنوان مثال، نشان داده شده است که دارو با بهبود کیفیت یادداشت برداری، نمرات آزمون‌ها و برگه‌ها، میزان خروجی زبان نوشتاری و تکمیل تکالیف، بهره‌وری تحصیلی را بهبود می‌بخشد. برای مثال، داروهای محرک به طور کلی با بهبود توانایی خواندن مرتبط نبوده است.

درمان‌های استاندارد اختلال بیش فعالی در بزرگسالان معمولاً شامل دارو، آموزش، آموزش مهارت‌ها و مشاوره روان‌شناختی است. ترکیبی از اینها اغلب موثرترین درمان است. این درمان‌ها می‌توانند به مدیریت بسیاری از علائم ADHD کمک کنند، اما آن را درمان نمی‌کنند.

انواع درمان اختلال بیش فعالی

روان درمانی

انواع مختلفی از روان درمانی وجود دارد که می‌تواند راهی برای مدیریت بهتر علائم اختلال بیش فعالی فراهم کند. به عنوان مثال، روان درمانی می‌تواند در وادار کردن فرد به باز کردن احساسات خود در مواجهه با ADHD مفید باشد.

اختلال بیش فعالی همچنین ممکن است باعث شود که فرد با همسالان و افراد دیگر مشکل داشته باشید. روان درمانی می‌تواند به فرد در مدیریت بهتر این روابط کمک کند. در روان درمانی، ممکن است فرد بتواند الگوهای رفتاری خود را کشف کند و یاد بگیرد که چگونه در آینده انتخاب‌های سالم‌تری داشته باشید.

رفتار درمانی

رفتار درمانی ممکن است به افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی- نقص توجه (ADHD) کمک کند تا رفتارهایی را که باعث مشکلات و استرس آنها می شود، مدیریت کرده و تغییر دهند.

هدف از رفتار درمانی این است که به افراد بیاموزد چگونه رفتارهای خود را کنترل کنند و سپس آن رفتارها را به طور مناسب تغییر دهند. فرد استراتژی‌هایی برای نحوه رفتار خود در پاسخ به موقعیت های خاص ایجاد خواهد کرد. این استراتژی‌ها اغلب شامل نوعی بازخورد مستقیم برای کمک به یادگیری رفتارهای مناسب است. به عنوان مثال، یک سیستم پاداش می‌تواند برای حمایت از رفتارهای مثبت ابداع شود.

درمان شناختی رفتاری

درمان شناختی رفتاری (CBT) یک شکل کوتاه مدت و متمرکز بر هدف از روان درمانی است که هدف آن تغییر الگوهای منفی تفکر و جایگزینی آنها با چارچوبی جدید از احساس نسبت به فرد مبتلا و علائم ADHD است.

CBT می‌تواند به افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی با «اختلالات زندگی» که می‌توانند تجربه کنند، مانند مدیریت زمان و اهمال کاری، کمک کند. همچنین می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا الگوهای فکری غیرمنطقی را مدیریت کنند که مانع از ادامه کارشان می‌شود، مانند «این باید کامل باشد، وگرنه خوب نیست».

داروهای اختلال بیش فعالی

داروی ADHD ایمن و موثر در نظر گرفته می‌شود. خطرات کم هستند و فواید آن به خوبی ثبت شده است. با این حال، نظارت پزشکی مناسب هنوز مهم است. برخی از افراد ممکن است عوارض جانبی دردسرسازتری نسبت به سایرین داشته باشند. بسیاری از این موارد را می‌توان با همکاری با پزشک برای تغییر دوز یا تغییر نوع داروی مورد استفاده مدیریت کرد.

محرک‌ها، مانند محصولاتی که شامل متیل فنیدات یا آمفتامین هستند، معمولاً رایج‌ترین داروهایی هستند که برای ADHD تجویز می‌شوند، اما ممکن است داروهای دیگری نیز تجویز شوند. به نظر می‌رسد محرک‌ها (انگیزنده‌ها) سطوح مواد شیمیایی مغز به نام انتقال دهنده‌های عصبی را تقویت و متعادل می‌کنند.

سایر داروهای مورد استفاده برای درمان اختلال بیش فعالی شامل اتوموکستین غیر محرک و برخی داروهای ضد افسردگی مانند بوپروپیون است. آتوموکستین و داروهای ضد افسردگی کندتر از محرک‌ها عمل می‌کنند، اما اگر به دلیل مشکلات سلامتی فرد نمی‌تواند از محرک‌ها استفاده کند یا اگر محرک‌ها عوارض جانبی شدیدی ایجاد کنند، اینها می‌توانند گزینه‌های خوبی باشند.

مدیریت رفتار اختلال بیش فعالی

مداخلات رفتاری برای اختلال بیش فعالی ، از جمله آموزش رفتاری والدین، مداخلات رفتاری کلاس درس و تقویت مثبت در کاهش علائم اصلی ADHD موثر هستند. نسبت به داروهای محرک روانی در کاهش علائم اصلی موثرترند. نشان داده شده است که تاثیر مدیریت رفتار معادل یا بهتر از دارو در بهبود جنبه‌های عملکرد، مانند تعاملات والدین-کودک و کاهش رفتار مخالفانه – سرکشانه است.

مدیریت ترکیبی ADHD

با توجه به ماهیت مزمن ADHD و تأثیر آن بر چندین حوزه عملکرد، این احتمال وجود دارد که رویکردهای درمانی متعددی مورد نیاز باشد. با این حال، تأثیر چنین درمان‌های ترکیبی بر نتایج تحصیلی موتاه مدت و بلندمدت به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته است.

درمان ترکیبی (دارو و درمان رفتاری) در مطالعه درمان چندوجهی کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی بهتر از درمان رفتاری و مراقبت اجتماعی برای پیشرفت علائم بیماری بود. به‌علاوه، کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی و اضطراب همزمان یا از ترکیب دارو و مدیریت رفتار سود می‌برند. این درمان تأثیر بیشتری بر نتایج تحصیلی و آموزشی در برخی از افراد دارد.

تاثیر اختلال بیش فعالی بر زندگی مبتلایان

اختلال بیش فعالی- نقص توجه (ADHD) یک اختلال مزمن و ناتوان کننده است که ممکن است بر بسیاری از جنبه های زندگی بیمار تأثیر بگذارد. تاثیر بر زندگی یک فرد، از جمله مشکلات تحصیلی،  مشکلات مهارت‌های اجتماعی و روابط تیره با والدین است.

کودکان مبتلا به این اختلال در معرض خطر بیشتری برای پیامدهای منفی بلندمدت، مانند سطح تحصیلی و شغلی پایین‌تر هستند. همانطور که کودکان مبتلا به ADHD بزرگتر می‌شوند، نحوه تأثیر این اختلال بر آنها و خانواده‌هایشان تغییر می‌کند. مشکلات اصلی بسته به شرایط زندگی بعدی (بعد از تشکیل خانواده)، تصویر متفاوتی را در زندگی بعدی ایجاد می‌کند.

محیطی که به نیازهای یک فرد مبتلا به ADHD حساس باشد و از پیامدهای این اختلال آگاه باشد، حیاتی است. مدیریت بهینه پزشکی و رفتاری با هدف حمایت از فرد مبتلا به اختلال بیش فعالی و اجازه دادن به آنها برای دستیابی به پتانسیل کامل خود و در عین حال به حداقل رساندن اثرات نامطلوب بر خود و جامعه به عنوان یک هدف کل است.

کودک پیش دبستانی با اختلال بیش فعالی

تمرکز ضعیف، فعالیت زیاد و تکانشگری از ویژگی‌های معمول کودکان پیش دبستانی است. در نتیجه، تشخیص ابتلا به اختلال بیش فعالی سخت است. با این حال، کودکان مبتلا به ADHD ممکن است همچنان برجسته باشند. در این گروه سنی اغلب شدت بازی به طور غیرمعمول ضعیف و بی قراری حرکتی مفرط وجود دارد.

مشکلات مرتبط، مانند تاخیر در رشد، رفتار مخالف، و مهارت‌های اجتماعی ضعیف نیز ممکن است وجود داشته باشد. ارائه مشاوره و حمایت هدفمند برای والدین بسیار مهم است. حتی در این مرحله اولیه استرس والدین زمانی که کودک به درخواست‌های معمولی والدین و توصیه‌های رفتاری پاسخ نمی‌دهد، ممکن است بسیار زیاد باشد.

سالهای دبستان مبتلایان به با اختلال بیش فعالی

کودک دبستانی مبتلا به ADHD اغلب متفاوت دیده می شود زیرا همکلاسی‌ها شروع به رشد مهارت‌ها و بلوغ می‌کنند که آنها را قادر می‌سازد با موفقیت در مدرسه یاد بگیرند.

اگرچه یک معلم حساس ممکن است بتواند کلاس درس را طوری تطبیق دهد که به یک کودک توانا و مبتلا به با اختلال بیش فعالی اجازه دهد تا موفق شود، اما اغلب کودک شکست تحصیلی، طرد شدن توسط همسالان و عزت نفس پایین را تجربه می‌کند.

مشکلاتی مانند مشکلات یادگیری خاص، ممکن است روی کودک تأثیر بگذارد و تشخیص و مدیریت را پیچیده‌تر کند. ارزیابی توسط یک روانشناس آموزشی ممکن است به کشف نقاط قوت و مشکلات یادگیری کمک کند و حمایت‌های لازم در کلاس درس توصیه کند.

اغلب، مشکلات در خانه یا در گردش با مراقبین (مثلاً هنگام خرید، بیرون از پارک، یا بازدید از سایر اعضای خانواده) نیز در این سن آشکارتر می‌شود. والدین ممکن است متوجه شوند که اعضای خانواده از مراقبت از کودک امتناع می‌ورزند و سایرین کودکان آنها را به مهمانی یا بیرون برای بازی دعوت نمی‌کنند.

بسیاری از کودکان مبتلا به ADHD الگوهای خواب بسیار ضعیفی دارند و اگرچه به نظر می‌رسد به خواب زیادی نیاز ندارند، اما رفتار آنها در طول روز اغلب زمانی بدتر می‌شود که الگوی خواب آنها به شدت تحت تأثیر قرار گیرد. در نتیجه، والدین وقت کمی برای خود دارند. زیرا هر وقت کودک بیدار است باید مراقب او باشند.

تعجب آور نیست که روابط خانوادگی ممکن است به شدت تیره شود و در برخی موارد از هم بپاشد و مشکلات اجتماعی و مالی بیشتری را به همراه داشته باشد.

ارزیابی کیفیت زندگی کودک مبتلا به با اختلال بیش فعالی دشوار است. ارزیابی‌های رفتاری معمولاً توسط والدین، معلمان یا متخصصان مراقبت های بهداشتی انجام می شود. همچنین در گزارش شده است که خواهر و برادر کودکان مبتلا به ADHD در معرض افزایش خطر ابتلا به اختلالات رفتاری و عاطفی هستند.

ویژگی‌های تحصیلی و آموزشی کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی چیست؟

کودکان مبتلا به ADHD عملکرد تحصیلی ضعیف و مشکلات آموزشی دارند. در یک تحقیق از نظر اختلال در عملکرد بدن، کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی کاهش قابل توجهی در ضریب هوشی تخمین زده شده در مقیاس کامل در مقایسه با گروه کنترل نشان می دهند، اما به طور متوسط در محدوده نرمال قرار می‌گیرند.

از نظر محدودیت‌های فعالیت، کودکان مبتلا به ADHD در آزمون‌های خواندن به‌طور قابل‌توجهی نسبت به گروه کنترل نمره کمتری می‌گیرند. کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی در مقایسه با گروه کنترل، احتمال بیشتری دارد که اخراج یا تعلیق شوند.

کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی ۴ تا ۵ برابر بیشتر از کودکان بدون ADHD از خدمات آموزشی ویژه استفاده می‌کنند. علاوه بر این، کودکان مبتلا به ADHD از خدمات جانبی بیشتری از جمله تدریس خصوصی، کلاس‌های ترک تحصیلی اصلاحی، برنامه‌های بعد از مدرسه و اقامتگاه‌های ویژه استفاده می‌کنند.

کنترل اختلال بیش فعالی از کودکی

اختلال بیش فعالی دوران کودکی مانع از موفقیت‌های تحصیلی و حرفه‌ای بالا نمی‌شود. با این حال، ADHD اختلالی است که ممکن است تمام جنبه های زندگی کودک را تحت تاثیر قرار دهد. ارزیابی دقیق بسیار مهم است، و اگر این نشان دهنده اختلال قابل توجه در نتیجه ADHD باشد، شواهد روشنی وجود دارد که درمان ADHD باید آغاز شود. درمان فعلی عمدتاً بر روی تسکین کوتاه مدت علائم اصلی، عمدتاً در طول روز مدرسه تمرکز دارد.

این یعنی زمان های مهم روز، مانند صبح زود قبل از مدرسه و عصر تا زمان خواب، اغلب تحت تأثیر درمان‌های فعلی قرار نمی‌گیرند. این می‌تواند بر عملکرد کودک و خانواده تأثیر منفی بگذارد و در بهینه سازی عزت نفس و رشد سلامت روان بلند مدت شکست بخورد.

اختلال بیش فعالی در افراد جوان

نوجوانی ممکن است باعث کاهش بیش فعالی شود که اغلب در کودکان کوچکتر بسیار چشمگیر است، اما بی توجهی، تکانشگری و بی قراری درونی همچنان مشکلات اصلی هستند. یک احساس «تحریف شدن» از خود و اختلال در رشد طبیعی خود توسط نوجوانان مبتلا به اختلال بیش فعالی گزارش شده است.

افراد جوان مبتلا به اختلال بیش فعالی در معرض افزایش خطر افت تحصیلی، ترک تحصیل یا دانشگاه، بارداری نوجوانان و رفتار مجرمانه هستند. رانندگی یک خطر اضافی ایجاد می‌کند. افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی هنگام حرکت آهسته به راحتی از تمرکز بر رانندگی منحرف می‌شوند، اما هنگام رانندگی سریع نیز ممکن است خطرات رانندگی را منجر شوند.

در تحقیقاتی نشان داده شده است که در مقایسه با گروه کنترل همسان با سن، رانندگان مبتلا به اختلال بیش فعالی در معرض افزایش خطر تخلفات رانندگی، به ویژه سرعت غیرمجاز هستند و در تصادفات رانندگی بیشتر، از جمله تصادفات کشنده، مقصر شناخته می شوند.

زندگی بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش فعالی

تقریباً ۶۰ درصد از افراد مبتلا به علائم اختلال بیش فعالی در دوران کودکی همچنان در زندگی بزرگسالی با مشکلاتی روبرو هستند. بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش فعالی بیشتر احتمال دارد از شغل اخراج شوند و اغلب قبل از اینکه بتوانند شغلی ثابت را پیدا کنند تعدادی شغل را امتحان کرده‌اند.

آنها ممکن است نیاز به انتخاب انواع خاصی از کار داشته باشند و اغلب خوداشتغال هستند. در محل کار، بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش فعالی مشکلات بین فردی بیشتری را با کارفرمایان و همکاران تجربه می‌کنند. مشکلات بیشتر ناشی از تأخیر، غیبت، خطاهای بیش از حد و ناتوانی در انجام کارهای مورد انتظار است.

در خانه، مشکلات روابط و جدایی شایع‌تر است. خطر سوءمصرف مواد در بزرگسالانی که علائم اختلال بیش فعالی  را مداوم دارند و دارو دریافت نکرده‌اند به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. این به نوبه خود باعث ایجاد مشکلات بیشتر می‌شود.

مشکلات مرتبط با درمان اختلال بیش فعالی

کمبود رشد در کودکانی که درمان داروهای محرک برای ADHD دریافت می‌کنند مدت هاست موضوع بحث علمی بوده است. نتایج متناقضی در تحقیقات گزارش شده است که نشان می‌دهد محرک‌ها واقعاً بر رشد کودکان تأثیر می‌گذارند، اما این فقط در مرحله درمان فعال رخ می‌دهد و قد نهایی را به خطر نمی‌اندازد.

در مجموع تحقیقات نتایج نشان می‌دهد که پزشکان باید رشد کودکان بیش‌فعال دریافت‌کننده محرک‌ها را تحت نظر داشته باشند و در صورت مشاهده شواهدی از سرکوب رشد، در موارد فردی کاهش دوز دارو را در نظر بگیرند.

نگرانی دیگری که اغلب در مورد درمان اختلال بیش فعالی با داروهای محرک ذکر می شود این است که می‌تواند منجر به اعتیاد به مواد مخدر در زندگی آینده آنها شود. جوانان مبتلا به اختلال بیش فعالی ذاتا ریسک پذیرتر هستند و شواهد واضحی وجود دارد که ADHD درمان نشده – به ویژه همزمان با اختلال سلوک همزمان – با افزایش سه تا چهار برابری خطر سوء استفاده از مواد همراه است. بنابراین، این داده‌ها شواهد قوی به نفع درمان دقیق و حمایت از جوانان مبتلا به ADHD ارائه می‌دهند.

سخن آخر
ممکن است زندگی افراد را مختل کند، اما گزینه‌های زیادی وجود دارد که می تواند به شما در مدیریت علائم کمک کند. هر فرد منحصر به فرد است. نحوه مقابله آنها با اختلال بیش فعالی نیز همینطور است. چیزی که برای یک فرد مفید است ممکن است برای دیگری جواب ندهد.
انواع درمان‌ها می‌تواند از مداخله رفتاری تا داروهای تجویزی متغیر باشد. چندین روش ممکن است بهترین نتیجه را داشته باشند، مانند روان درمانی و دارو همزمان. از پزشک متخصص در مورد نوع درمان خود و یا فرزند مبتلا به اختلال بیش فعالی خود کمک بگیرید.