برای در رفتگی فک به چه دکتری مراجعه کنیم؟

دررفتگی فک، زمانی است که قسمت پایینی فک (فک پایین)، از وضعیت طبیعی خود خارج شود. دررفتگی فک معمولاً به‌خوبی بهبود می‌یابد، اما می‌تواند در آینده مشکلاتی ایجاد کند. در صورت دررفتگی فک، دراسرع‌وقت به دنبال کمک پزشکی باشید و هرگز سعی نکنید خودتان دررفتگی را سر جای خود قرار دهید.

قسمت پایینی فک، توسط مفاصل، درست در جلوی هر گوش، به جمجمه متصل می‌شود که به آن مفاصل گیجگاهی فکی (TMJ) می‌گویند. دررفتگی فک زمانی اتفاق می‌افتد که قسمت پایینی فک از یک یا هر دو مفصل گیجگاهی فکی، دور شود.

اگر دررفتگی فک دارید، ممکن است تعجب کنید که باید به چه دکتری مراجعه کنید؟ آیا با پزشک عمومی تماس می‌گیرید؟ یک دندانپزشک؟ جراح دهان و فک؟ اگر فکر می‌کنید دچار دررفتگی فک شده‌اید، چه کاری باید انجام دهید؟

علائم دررفتگی فک چیست؟

علائم اصلی دررفتگی فک عبارت‌اند از:

• درد در مفصل گیجگاهی فکی که با حرکت‌دادن فک، بدتر می‌شود،
• دندان‌های شما به‌درستی روی‌هم قرار نمی‌گیرند،
• اختلال در صحبت‌کردن،
• ناتوانی در حرکت‌دادن فک یا بستن دهان،
• مشکل در بلعیدن آب دهان،
• یک فک قفل شده، یا فکی که بیرون‌زده است.

دررفتگی فک می‌تواند بر خوردن و خواب تأثیر بگذارد. همچنین ممکن است فک شما سفت، متورم و دردناک گردد.

علت دررفتگی فک چیست؟

دررفتگی فک معمولاً در نتیجه یک آسیب است، مانند زمانی که بر اثر یک ضربه مانند افتادن و یا تصادف خودرو، به‌صورت و فک شخص آسیب وارد می‌شود. گاهی اوقات، ممکن است به این دلیل اتفاق بیفتد که دهان خود را بیش از حد باز می‌کنند، مانند هنگام غذاخوردن، خمیازه‌کشیدن، استفراغ یا انجام یک عمل دندانپزشکی.

همچنین موارد زیر نیز می‌توانند عامل دررفتگی فک باشند:

• اگر سندرم‌های بافت هم‌بند خاصی دارید که باعث می‌شود مفاصل شما به طور غیرعادی انعطاف‌پذیر و شل شوند. سندرم اهلرز دانلوس، نمونه‌ای از سندرم بافت هم‌بند است که مفاصل شما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
• تشنج داشته باشند.
• به درمان پزشکی یا دندانپزشکی نیاز دارید که در آن باید دهان خود را برای مدت طولانی باز نگه دارید.

وضعیتی به نام دررفتگی فک، (TMJ Dislocation)، می‌تواند باعث درد، حرکات غیرطبیعی فک و صداهای غیرطبیعی آن شود.

چه زمانی باید به پزشکم مراجعه کنم؟

اگر فکر می‌کنید فک دررفته دارید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید، بهتر است، زیرا این امر احتمال عوارض بعدی را کاهش می‌دهد. در هنگام رفتن به بیمارستان، فک را با دست یا بانداژ، شل نگه دارید. بانداژ را خیلی سفت نکنید، چون که در صورت استفراغ، باید بتوانید به‌راحتی آن را بردارید.

همچنین در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید:

• مطمئن نیستید که فک شما دررفته است یا خیر،
• درد و حساسیت در فک خود داشته باشید که از بین نمی‌رود،
• نمی‌توانید فک خود را به طور کامل باز یا بسته کنید.

دررفتگی فک چگونه درمان می‌شود؟

متخصص دهان، فک و صورت، با معاینه فیزیکی و عکس‌برداری با اشعه ایکس، دررفتگی فک را تشخیص می‌دهد. آنها به‌صورت دستی یا گهگاهی با جراحی، مفصل را به موقعیت صحیح خود برمی‌گردانند. ممکن است داروی بیهوشی داشته باشید تا دردی احساس نکنید و داروهایی برای شل کردن ماهیچه‌هایتان استفاده کنید تا فک به‌درستی به‌جای خود بازگردد.

هنگامی که فک شما در جای خود قرار گرفت، باید با بانداژ، ثابت نگه داشته شود تا از باز کردن بیش از حد دهان شما جلوگیری کند. هر ۲ تا ۳ ساعت یکبار به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه می‌توانید درد را با داروها و بسته سرماخوردگی کنترل کنید. غذاهای نرم بخورید تا مجبور نباشید فک خود را زیاد برای جویدن حرکت دهید.

پس از دررفتگی فک، تا حدود ۴ هفته نباید دهان خود را کاملاً باز کنید. هر بار که در این مدت عطسه یا خمیازه می‌کشید، فک خود را با دست، نگه دارید.

آیا می‌توانم از دررفتگی فک جلوگیری کنم؟

دررفتگی فک می‌تواند در افرادی که رباط‌های شل دارند ادامه یابد. دندانپزشکان توصیه می‌کنند که افراد دامنه حرکتی فک‌های خود را محدود کنند تا از بروز این اتفاق جلوگیری کنند. هنگام خمیازه‌کشیدن، فرد مبتلا به این عارضه باید دست خود را زیر چانه بگیرد تا از بزرگ‌شدن بیش از حد دهان، جلوگیری کند. در زیر با تعدادی از روش‌ها برای جلوگیری از دررفتگی فک آشنا می‌شوم:

• روش‌های جراحی می‌توانند به جلوگیری از عود بیماری کمک کنند. با دندانپزشک یا متخصص فک، دهان و صورت خود، در مورد روش‌های جراحی محافظه‌کارانه صحبت کنید که می‌تواند جلوی دررفتگی فک را گرفته یا خطر جابه‌جایی دوباره فک را کاهش دهد.
• به‌ندرت برخی از افراد، برای مدت کوتاهی فک‌های خود را با سیم می‌بندند (این کار جلوی باز شدن بیش از حد دهان را گرفته و در صحبت‌کردن و غذاخوردن، اختلالی ایجاد نمی‌کند.) که باعث سفت‌شدن رباط‌ها و محدودشدن حرکت آنها می‌شود.
• لقمه غذایی خود را کوچک کنید. ممکن است بعید به نظر برسد، اما باز کردن دهان برای گازگرفتن یک ساندویچ بزرگ، یکی از علت‌هایی است که افراد دچار رفتگی فک می‌شوند.

دکتر مناسب برای تشخیص و درمان دررفتگی فک

بهترین گزینه برای تشخیص و درمان دررفتگی فک مراجعه به جراح دهان است. دندانپزشک می‌تواند TMJ  را تشخیص و برخی از درمان‌ها را ارائه دهد، اما یک جراح دهان، فک و صورت، می‌تواند طیف کاملی از گزینه‌های درمانی را ارائه دهد. اگر دررفتگی فک شما شدید است و به طور بالقوه نیاز به جراحی دارید، یک جراح دهان، فک و صورت، متخصصی است که باید به آن مراجعه کنید.

در پایان

زمانی که مفصل فک یا مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)، در جای خود قرار ندارند، یعنی دچار دررفتگی فک هستید. شما می‌توانید با خندیدن با دهان باز، با گازگرفتن یک ساندویچ بزرگ یا اگر چیزی یا شخصی به‌شدت به فک شما برخورد کند، دچار دررفتگی فک شوید. مهم نیست که چگونه اتفاق می‌افتد، دررفتگی فک یک اورژانس پزشکی است. هر چه سریع‌تر به دنبال درمان باشید، احتمال اینکه بدون نیاز به جراحی بهبود یابید، بیشتر است.