دندان‌ دائمی و‌ شیری |آناتومی دندان | تعداد و شکل دندان

دندان ها یکی از سخت ترین قسمت های بدن انسان هستند و نقش مهمی در زندگی ما ایفا می کنند. هر چقدر که دندان ها سخت تر باشند عمر بیشتری می کنند و از کیفیت بالاتری برخوردار هستند. دندان ها به دو شکل شیری و دائمی وجود دارند که هر کدام از آن ها در یک دوره زمانی از عمر انسان به کار می روند. شکل هر دندان با دیگر دندان ها متفاوت است و از لحاظ فیزیولوژی ساختار متفاوتی دارد. در این مقاله قصد داریم تا آناتومی دندان و شکل آن را بررسی کنیم تا بهتر با این عضو مهم بدن آشنا گردیم.

وظیفه دندان ها چیست؟

بزرگترین وظیفه ای که بر عهده دندان ها گذاشته شده جویدن غذا می باشد. از آنجایی که دندان ها باید سالیان سال کار جویدن را انجام دهند باید محکم و مقاوم باشند. خرد کردن و له کردن غذا در مرحله اول توسط دندان ها انجام می شود. دندان های عقبی نقش بیشتری در جویدن غذا دارند که به همین علت سطح آن بیشتر از دندان های جلویی می باشد. وظیفه بعدی دندان ایجاد زیبایی در صورت فرد است. اگر دقت کرده باشید داشتن دندان های سالم و سفید تاثیر بسیاری بر روی زیبایی شخص دارد. چنانچه یک یا چند دندان شما دچار آسیب شود، چهره شما نیز تحت تاثیر آن قرار می گیرد. این مورد به خصوص برای دندان های جلویی اهمیت ویژه ای دارد. همچنین دندان ها فرم خوبی به فک و گونه های انسان خواهند داد.

در صورتی که بخش زیادی از دندان ها از دست برود،‌ فک و گونه نیز دچار تغییرات فرم خواهند شد. همین امر باعث تغییر چهره فرد می گردد و او را با مسئله مواجه خواهد کرد. نقش مهم بعدی دندان کمک کردن به تلفظ است. برای اینکه شما بتوانید به خوبی حرف بزنید حتما به دندان ها نیاز خواهید داشت. برای ادای هر چه بهتر بعضی از حروف، باید از دندان های خود کمک بگیرید. در صورتی نبود بعضی از دندان ها تلفظ شخص نیز دچار مشکل می شود و در حرف زدن این مشکل مشخص می گردد. با توجه به وظایف مهمی که دندان برعهده دارد، باید در مراقبت از دندان ها نهایت تلاش ممکن را به کار بست تا آن ها خراب نشوند. امروزه با گسترش هر چه بیشتر خدمات دندانپزشکی این شکل به حداقل ممکن خود رسیده است.

آناتومی دندان ها در انسان

دندان از دو بخش مهم ریشه و تاج تشکیل شده است. قسمت ریشه در داخل لثه قرار می گیرد و هیچگونه دیدی به آن وجود ندارد. تاج دندان در قسمت بالایی لثه است که نمود بیرونی دارد و به راحتی قابل مشاهده می باشد. تاج دندان با گذشت زمان به دلایل مختلف دچار تغییراتی می شود. مواردی نظیر پوسیدگی، سایش و بلند شدن در تاج دندان اتفاق می افتد. وجود مشکلات دندانی آسیب زیادی به دندان ها وارد می کند و شرایط سختی را برای آنان به وجود می آورد. انجام مراقبت هایی نظیر مسواک و نخ دندان می تواند در سالم نگهداشتن دندان ها نقش اساسی و مهمی داشته باشد.

ریشه بخش دیگری از آناتومی دندان است که طول بیشتری نسبت به تاج دندان دارد. این بخش دندان را به صورت محکم در دهان نگه خواهد داشت. ریشه دندان به کمک بعضی از بافت ها به استخوان فک متصل شده و یک ساختار قوی را ایجاد نموده است. دندان هایی که در ردیف جلو قرار دارند یک ریشه خواهند داشت. این در حالی است که دندان های عقبی دارای دو تا سه ریشه می باشند. تعداد ریشه های دندانی به ازای هر شخص نیز متفاوت است و حالت منحصر به فردی دارد.

همچنین بخوانید: انتخاب دهان شویه مناسب

ساختار کلی دندان

ریشه و تاج دندان خود شامل موارد مختلفی می شوند که می خواهیم آن ها را بررسی کنیم. هر کدام از این بخش ها دارای وظیفه خاصی هستند که باید به خوبی آن را انجام دهند.

مینای دندان

به قسمت رویی تاج دندان که آن را می پوشاند مینای دندان گفته می شود. این لایه بسیار سخت و محکم است و عنوان یک روکش مستحکم عمل می کند. بالای نود درصد از ساختار مینای دندان از مواد معدنی مختلف است که باعث استحکام بالای آن شده اند. بعضی از ترکیبات آلی نیز در داخل مینای دندان دیده می شوند که مقدار آن ها ناچیز است. در این قسمت هیچ رگ خونی یا عصبی وجود ندارد. به همین علت در صورت آسیب دیدن مینای دندان،‌ فرد درد خاصی را احساس نمی کند. ضخامت مینا بر روی دندان های مختلف متفاوت است و در اشخاص نیز این تفاوت به خوبی دیده می شود.

سمنتوم

سمنتوم بخش مهمی از ریشه دندان است که قسمت مرکزی آن را می پوشاند. سمنتوم از لحاظ ظاهری شبیه به استخوان بوده و جایگاه دندان در دهان را محکم می کند. رنگ سمنتوم معمولا زرد است و با بقیه قسمت های دندان تفاوت اندکی دارد. البته استحکام سمنتوم نسبت به مینای دندان کمتر بوده و حالت نرم تری دارد. در صورتی که عفونت به سمنتوم برسد، احتمال آسیب به ریشه دندان هم وجود دارد و معمولا بعد از آن درد شدید دندانی آغاز می گردد.

عاج دندان

عاج دندان در واقع قسمت میانی دندان محسوب می شود. محل قرار گیری عاج دندان بین مینا و پالپ دندان می باشد. این بخش توسط سلول های داخل پالپ ایجاد می گردد. این قسمت از لحاظ طولی بیشترین مقدار را به خود اختصاص می دهد. رنگ این بخش نیز خاکستری کم رنگ یا زرد است که در اکثر افراد به همین شکل می باشد. بخش زیادی از ساختار دندان انسان را عاج تشکیل می دهد که به همین علت باید از آن مراقبت نمود.

پالپ دندان

داخلی ترین قسمت یک دندان را پالپ آن تشکیل می دهد. این قسمت عصب ها و مویرگ های خونی را در خود جای داده است و بافت نرمی دارد. اکثر مردم این قسمت را با اسم عصب دندان می شناسند. زمانی که عفونت به این بخش از دندان برسد، درد زیادی ایجاد می گردد و اعصاب به شدت تحریک می شوند. در این مرحله شخص برای رها شدن از درد باید به پزشک مراجعه کند تا مشکل در اسرع وقت برطرف گردد.

چگونه بفهمیم دندان شیری است؟

رشد دندان ها در انسان طی دو مرحله اتفاق می افتد. دندان های شیری در دوره جنینی شکل می گیرند و شش ماه بعد از تولد از لثه ها خارج می شوند. در برخی موارد خارج شدن دندان شیری تا یک سالگی هم طول خواهد کشید. این دندان ها نهایتا تا سن ۱۲ سالگی می ریزند و دندان های دائمی جای آن ها را خواهند گرفت. تشخیص دندان شیری کار سختی نیست و از روی ظاهر نیز قابل تشخیص است. معمولا دندان شیری اندازه کوچک تری دارد و ساختار آن ساده تر است. نکته مهم دیگر این است که دندان شیری ریشه کمی دارد زیرا باید در زمان معین جایگزین شود. این در حالی است که دندان دائمی دارای ریشه عمیق و بزرگ است تا بتواند سال های زیادی برای شخص کاربرد داشته باشد. تعداد دندان شیری نسبت به دائمی کمتر است زیرا به صورت موقتی در کودکی رشد خواهند کرد. البته رعایت بهداشت دندان شیری هم اهمیت زیادی دارد زیرا بر روی دندان های دائمی که در آینده در می آیند تاثیر گذار خواهد بود.

همچنین بخوانید: علائم دندان درآوردن نوزاد

تعداد دندان های انسان چقدر است؟

به صورت کلی تعداد دندان های شیری و دائمی با یکدیگر تفاوت دارد. تعداد دندان شیری در انسان ۲۰ عدد می باشد. این بدان معناست که ۱۰ دندان در فک بالایی و ۱۰ عدد دیگر در فک پایین قرار می گیرند. با توجه به کوچک بودن فک در دوران کودکی،‌ ظرفیت کمی برای دندان ها وجود دارد که به همین علت ۲۰ عدد دندان وجود خواهد داشت. در دندان های دائمی شرایط متفاوت است و یک انسان بالغ ۳۲ دندان خواهد داشت. ۱۶ دندان در فک پایینی و ۱۶ دندان دیگر در فک بالایی قرار می گیرند و به صورت منظم در کنار هم قرار خواهند داشت. در بعضی از اوقات فضای لازم برای رشد دندان آخر وجود ندارد که رشد آن را با مشکل روبرو می کند. اصطاحا به دندان آخر دندان عقل گفته می شود که در صورت نبودن فضای کافی باید آن را بکشید. با توجه به تعداد بالای دندان های انسان،‌ همواره باید مراقبت های لازم از آن را به عمل آورد. در صورتی که به صورت مرتب به دندان های خود برسید،‌ بخش زیادی از این دندان ها را در بلند مدت حفظ خواهید کرد.

کلام پایانی

دندان ها نقش بزرگی در بدن انسان دارند و باید مراقبت از آنان را در اولویت قرار داد. حال که با آناتومی دندان ها آشنا شدید، بیشتر به ارزش دندان ها خود پی خواهید برد. چنانچه برای دندان های شما مشکلی ایجاد شد، بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید تا برای آن راهکار را پیدا کند. همواره پیشگیری بهتر از درمان است پس حتما به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت زیادی بدهید. استفاده مداوم از مسواک و نخ دندان می تواند آلودگی های ناشی از خوردن غذا را پاک کند و عمر مفید دندان ها را چند برابر نماید. امیدواریم که با کمک گرفتن از این مطالب بتوانید از داشتن دندان های سالم و جذاب لذت ببرید.