دهانشویه را چند بار در هفته و قبل یا بعد از مسواک زدن استفاده کنیم ؟

دهانشویه و روش‌های صحیح استفاده از آن مسأله‌ای است که روایت‌های مختلفی در مورد آن وجود دارد. این محصول خانگی یا تجاری همیشه به شکل مایع است و از آن برای شست‌وشوی دندان‌ها، لثه و دهان استفاده می‌شود. بسته به مواد به کار رفته در آن، اثرات مختلفی دارد. معمولاً حاوی یک ماده ضدعفونی‌کننده مثل کلر هگزیدین است که وظیفه از بین بردن باکتری‌ها و میکروب‌های مضری را که بین دندان‌ها و روی زبان تجمع می‌کنند، بر عهده دارد. برخی از دهانشویه به جای مسواک زدن و برخی برای از بین بردن بوی بد دهان استفاده می‌کنند، اما باید توجه داشت که دهانشویه به هیچ وقت برای این دو منظور کافی نیست و کار آن در اصل کامل‌کننده اقدامات عمومی بهداشت دهان و دندان است. بهداشت مناسب دهان را سه کار عمده مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهانشویه انجام می‌دهد. هر کدام از این‌ها کاری مخصوص به خودشان را برای سلامت کردن محیط دهان انجام می‌دهند و هیچ کدام نمی‌تواند جای دیگری را بگیرد. دهانشویه تنها زمانی مؤثر است که به درستی استفاده شود.

دهانشویه چیست و چه انواعی دارد؟

دهانشویه در تعریف عمومی‌تر به ترکیبی از مواد به صورت مایع گفته می‌شود که برای پاکیزه کردن محیط دهان و دندان‌ها استفاده می‌شود. طبق این تعریف محلول ساده آب و نمک هم می‌تواند یک دهانشویه به شمار بیاید. اما در تعریف تخصصی‌تر و تجاری، دهانشویه به محلولی می‌گویند که حاوی مواد ضدعفونی‌کننده و تقویت‌کننده با تأثیر قوی مثل کلرهگزیدین و فلوراید باشد.

روش درست استفاده از دهانشویه

انواع مختلف دهانشویه را هنگام مصرف باید به طور غیرفعال در دهان نگاه داشت. سپس مایع را باید با انقباض عضلات اطراف دهان و یا حرکات سر و گردن، در محیط دهان چرخاند تا جریان مایع به تمامی نواحی آن برسد. در انتها هم می‌بایست با عقب بردن سر و جمع کردن مایع در ته گلو، آن را غرغره کرد. حباب ساختن در مایع دهانشویه از طریق غرغره کردن باعث فعال‌تر شدن ترکیبات مؤثرش می‌شود تا در زمانی کم، محیط ابتدایی گلو هم که ظرفیت نگهداری طولانی مدت مایعات را ندارد، از تأثیرات ضدعفونی‌کننده دهانشویه بهره‌مند شود.

اما برای فهمیدن زمان و طریقه مناسب استفاده از دهانشویه، ذکر نکاتی در این باره اهمیت دارد:

• استفاده از بهترین دهانشویه

انتخاب بهترین نوع دهانشویه اولین اقدامی است که قبل از استفاده از دهانشویه باید در نظر بگیرید. تشخیص بهترین دهانشویه در کنار در نظر گرفتن شرایط خصوصی هر فرد، به ملاک‌های کلی‌ای بستگی دارد که یک دهانشویه خوب باید از آن بهره‌مند باشد. قدرت کاهش پلاک دندان یا (TSPP) در یک دهانشویه از اهمیت زیادی برخوردار است. همچنین پی. اچ مناسب، افزایش مقاومت مینای دندان، جلوگیری از بیماری پریودنتال، ترمیم پوسیدگی اولیه دندان، خاصیت التیام‌بخشی و… برخی دیگر از معیار‌هایی است که بهترین دهانشویه‌ها باید از آن برخوردار باشند.

• دهانشویه قبل یا بعد از مسواک؛ مسأله این است!

مسواک زدن و نخ دندان کشیدن پیش شرط استفاده از دهانشویه است. مسواک و نخ دندان هرچند در ظاهر به دهانشویه ربطی ندارند، اما بدون آن‌ها استفاده از دهانشویه تأثیر کاملی ندارد. پاک کردن سطوح مختلف دهان و زبان از جرم‌ها، تنها از طریق وارد کردن فشار مکانیکی و ایجاد اصطکاک روی سطوح ممکن می‌شود. مایع دهانشویه و گرداندن آن در دهان با هر میزان فشار، تنها می‌تواند قسمتی از جرم‌های غیر چسبیده‌تر را پاک کند، درحالی‌که مقدار زیادی از مواد در زوایا یا سطوح بافت‌دار‌تر باقی می‌ماند و مانع از تأثیر مستقیم مایع دهانشویه روی سطوحی می‌شود که باید حتماً ضدعفونی گردد. پس استفاده از دهانشویه قبل از مسواک زدن اشتباه است. اگر قبل از مسواک زدن از دهانشویه استفاده کنید، مواد دهانشویه تأثیر مستقیمی روی سطوح دندان و دهان نخواهند گذاشت. خیلی زود هم توسط نیروی مکانیکی مسواک و ترکیب مواد خمیردندان شسته می‌شود و عملاً تأثیری نمی‌گذارد.

• زمان دادن به دهان مسواک زده‌شده توسط خمیردندان‌های حاوی فلوراید

کسانی که از خمیردندان‌های حاوی فلوراید استفاده می‌کنند، نباید بلافاصله بعد از شستن دهانشان از دهانشویه استفاده کنند. دهانشویه می‌تواند فلوراید باقی مانده بر روی دندان‌ها را از بین ببرد و عملاً تأثیر آن را خنثی کند. حدود ۳۰ دقیقه استراحت دادن به فلوراید خمیردندان کافی خواهد بود که دهان آماده ورود دهانشویه شود.

• بیشتر از مقدار تعیین شده از دهانشویه استفاده نکنید

همه‌ی دهان‌شویه‌ها بسته به خاصیت و غلظت ترکیباتشان، مقدار مشخصی را برای استفاده در هر وعده تعیین می‌کنند. این اندازه معمولاً بین ۳ تا ۵ قاشق چای‌خوری است و بیشتر یا کم‌تر از این میزان ممکن است بر عملکرد صحیح آن تأثیر منفی بگذارد. همیشه از درب یا فنجان ارائه شده همراه با محصول استفاده کنید و مایع را به صورت مستقیم از دهانه بطری دهانشویه وارد دهانتان نکنید. وارد کردن دهانشویه به صورت مستقیم از بطری، میزان مناسب را از دست شما خارج می‌کند و حتی ممکن است کنترل آن را برای دهانتان سخت کرده و مقداری از آن را ناخواسته بنوشید. پس فقط به اندازه‌ای که بسته‌بندی خود محصول دستور داده است استفاده کنید تا دچار عواقب سوءمصرف آن نشوید.

• برای چرخاندن دهانشویه در دهان برنامه و حرکات مناسبی طراحی کنید

خالی کردن فنجان دهانشویه در دهان به معنای تمام شدن کار نیست و شما تازه باید با انجام حرکاتی آن را به تمامی سطوح محیط دهان برسانید. منقبض کردن عضلات اطراف دهان راحت‌ترین حرکات است، اما خودتان باید بر اساس حس کردن تأثیر طعمِ معمولاً تندِ دهانشویه قضاوت کنید که به تمامی محیط دهان شما رسیده است، یا خیر. گاهی شاید لازم بشود که به منقبض کردن عضلات اطراف دهان، بالا و پایین کردن سر و چپ و راست کردن گردن را هم اضافه کنید تا دهانشویه را به تمامی قسمت‌ها بفرستید و از مزایای ضدعفونی کنندگی آن نهایت استفاده را ببرید.

• زمان ۳۰ ثانیه را به خاطر بسپارید و در مورد کم‌تر شدن یا بیشتر شدن آن حساس باشید

۳۰ ثانیه زمان معمول استفاده از دهانشویه‌ها است و کم‌تر شدن یا بیشتر شدن آن به غلظت و تأثیر ترکیبات آن بستگی دارد. بیشتر دهانشویه‌های صنعتی از ترکیب قوی و تأثیرگذاری خوبی برخوردارند، پس بیشتر نگه‌داشتن آن‌ها در دهان ممکن است باعث آسیب به مینای دندان یا ملتهب شدن سلول‌های دهان شود.

• قبل از تف کردن در روشویی، حتماً غرغره کنید

غرغره کردن همیشه قبل از تف کردن دهانشویه و با عقب بردن سر باید انجام شود. جالب است که بدانید این کار در ژاپن هنگام خوردن چای و بیشتر نوشیدنی‌های مفید هم رایج است. این کار توسط آن‌ها برای پیشگیری از عفونت‌های ویروسی انجام می‌شود و الگوی خوبی برای موارد مشابه به دست می‌دهد. غرغره کردن با ایجاد حباب در مایعات به ترکیب مواد شُک می‌دهد و مولکول‌ها را مجبور به واکنش بیشتری می‌کند. اگر از صدای ناهنجاری که تولید می‌کند خجالت می‌کشید، این کا را خصوصی انجام دهید و اجازه بدهید مواد دهانشویه ویروس‌ها و باکتری‌های گلوی شما را خوب بشوید.

• بعد از استفاده از دهانشویه باید دهان را شست

همان‌طور که گفته شد، دهانشویه‌ها برای تأثیرگذاری قوی و مؤثر، از ترکیبات ضدعفونی‌کننده‌ای استفاده می‌کنند که در صورت ماندگاری، به سطوح دهان و دندان آسیب می‌رساند. شستن دهانشویه با آب بعد از استفاده از آن بسیار اهمیت دارد و برخلاف خمیردندان‌های حاوی فلوراید که گاهی حتی توصیه می‌کنند افراد آن را فقط از دهان تف کنند و با آب نشویند، باید حتماً شسته شود.

چند بار در هفته باید از دهانشویه استفاده کنیم؟

اصولاً برای تمیز نگاه داشتن دهان نیازی به استفاده از دهانشویه نیست، اما برای بهره‌مند شدن از مزایای مضاعف آن مانند ضد درد، ضد التهاب یا ضد قارچ بودن، بهتر است در طول هفته حداقل چهار بار استفاده شود. در صورت رعایت کردن قواعد استفاده صحیح از دهانشویه، می‌توان در طول روز دو بار بعد از مسواک زدن از آن استفاده کرد. دهانشویه برای برخی که از خشکی دهان رنج می‌برند، نقش تحریک بزاق و خنثی کردن اسید و مرطوب نگاه داشتن محیط دهان را ایفا می‌کند و طبیعتاً این افراد باید بیشتر از دهانشویه استفاده کنند. در مورد تعداد دفعات استفاده از دهانشویه در طول یک هفته، معیار خاصی وجود ندارد و افراد می‌توانند از آن هر چقدر که لازم دانستند در مواقع لزوم و برای موارد کاربردی دیگری مثل از بین بردن بوی بد دهان، استفاده کنند. دهانشویه‌های آرایشی مخصوص از بین بردن بوی بد دهان برای چنین منظوری ساخته شده و استفاده از آن‌ها تا چند بار در طول روز هم مجاز است.

دهانشویه حاوی فلوراید

دهانشویه حاوی فلوراید (Fluoride) مخصوص استفاده هم‌زمان از خمیردندان‌های حاوی فلوراید و دهانشویه ساخته شده است. همچنین می‌تواند جایگزین خمیردندان‌های دارای فلوراید بشود. این دهانشویه‌ها با عنوان دهانشویه‌های ضد حفره هم شناخته می‌شوند. از سدیم فلوراید برای تقویت مینای دندان و محافظت در برابر پوسیدگی دندان استفاده می‌کنند. سدیم فلوراید برای پیشگیری از پوسیدگی دندان و خشکی دهان استفاده می‌شود. همین‌طور می‌تواند حساسیت‌های دندانی و تحلیل لثه را کاهش بدهد.

طریقه مصرف دهانشویه ایرشا

طریقه مصرف دهانشویه ایرشا مانند طریقه مصرف اکثر دهانشویه‌های کلرهگزیدین، نیازمند صرف توجه به موارد مصرف و رعایت اصول اولیه است. انواع مختلف دهانشویه ایرشا به علت خاصیت کاتیونی خود بر طیف وسیعی از باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها تأثیر می‌گذارد. ۳۰ ثانیه چرخاندن مقدار توصیه شده این دهانشویه در محیط داخلی دهان، انواع پلاک باکتریایی را که باعث ایجاد حفره، التهاب لثه و بوی بد دهان می‌شود، از بین خواهد برد. انواع دهانشویه ایرشا برای بهبود بسیاری از زخم‌های دهان و آفت، همچنین التیام جراحی‌های دهانی مثل کشیدن دندان هم مؤثر عمل می‌کند.

مضرات دهان شویه چیست؟

عوارض جانبی جزئی و غیر حاد دهانشویه‌ها ممکن است برای برخی ایجاد مشکل کند. اختلال چشایی، لکه شدن دندان و احساس خشکی دهان برخی از این عوارض شایع است. اگر فردی به ترکیبات دهانشویه مثل مواد نگه‌دارنده، رنگ‌ها، طعم دهنده‌ها و عطر‌ها حساسیت داشته باشد، ممکن است دچار درد، زخم و التهاب و قرمزی ناحیه‌ای خاص در دهان شود. برای رفع حساسیت‌های جزئی به دهانشویه، رقیق کردن آن با آب می‌تواند مؤثر باشد.