علت سوزش انگشتان پا چیست و چرا باید آن را جدی بگیریم ؟ 12 علت شایع
آنچه در این مطلب میخوانید
احساس سوزش در پاها ممکن است ناشی از آسیب عصبی در پاها باشد که نوروپاتی نیز نامیده میشود. اگرچه بسیاری از بیماریهای پزشکی میتوانند باعث سوزش پا شوند، اما دیابت شایعترین آنهاست. درمانهای سوزش پا اغلب بر پیشگیری از آسیب بیشتر عصبی و کاهش درد متمرکز هستند.
علت سوزش انگشتان پا چیست ؟
در بیشتر موارد علت سوزش انگشتان پا نوروپاتی است. فیبرهای عصبی آسیب دیده بیشتر فعال میشوند و از کار میافتند. اعصاب آسیب دیده سیگنالهای درد را به مغز ارسال میکنند، حتی اگر زخمی وجود نداشته باشد.
در اکثر افراد مبتلا به نوروپاتی، ابتدا اعصاب پا آسیب میبینند. این افراد اغلب دچار گزگز و بیحسی در پاها نیز می شوند. بسیاری از مردم شکایت دارند که پاهایشان بیش از حد به لمس کردن حساس است (هیپرستزی) و ممکن است درجات مختلفی از درد سوزش را داشته باشند که می تواند از خفیف تا ناتوان کننده متغیر باشد.
دیابت و سوء مصرف الکل تا حد زیادی شایع ترین علل نوروپاتی در پاها هستند. بسیاری از عارضههای دیگر هم میتوانند باعث نوروپاتی یا احساس سوزش در پا شوند:
- بیماری مزمن کلیه (اورمی)
- نوروپاتی فیبر کوچک
- کمبود ویتامین (ویتامین B12، فولات و گاهی اوقات ویتامین B6)
- سوء مصرف الکل
- سطح پایین هورمون تیروئید (کم کاری تیروئید)
- بیماری لایم
- HIV/AIDS
- پلی نوروپاتی آمیلوئید
- عوارض جانبی دارو، از جمله داروهای شیمی درمانی، مصرف بیش از حد ویتامین B6، داروهای HIV، آمیودارون، ایزونیازید، متفورمین و غیره.
- اریترومالژیا
- مسمومیت با فلزات سنگین (سرب، جیوه، آرسنیک)
- واسکولیت (التهاب عروق خونی)
- سارکوئیدوز
- پلی نوروپاتی ملین زدایی التهابی مزمن (CIDP)
علاوه بر نوروپاتی، عفونت و التهاب پا نیز میتواند باعث احساس سوزش شود. شایع ترین این التهابات بیماری قارچی پوست پا است که توام با خارش و سوزش است.
بیماری شریان محیطی (PAD) نیز معمولاً باعث سوزش پا میشود. گردش ضعیف خون در پاها ممکن است اغلب باعث درد، سوزن سوزن شدن و سوزش پاها، به ویژه هنگام راه رفتن شود.
هفتهها یا ماهها پس از جراحی بای پس معده، برخی از افراد احساس سوزش پا را تجربه میکنند. جذب ضعیف ویتامین B پس از بایپس معده میتواند باعث نوروپاتی در پاها و احساس سوزش پا شود.
تشخیص سوزش انگشتان پا
اکثر افرادی که پاهایشان سوزش دارد یک علت احتمالی (مانند دیابت) دارند که قابل تشخیص است. برای این افراد، تشخیص سوزش پایِ ناشی از نوروپاتی ساده است و نیازی به آزمایشات اضافی نیست.
در تعداد کمی از افرادی که احساس سوزش ناگهانی دارند و احساس درد به سرعت بدتر میشود یا دلیل قابل توضیحی برای آن وجود ندارد، ممکن است برای تشخیص صحیح به آزمایشهای بیشتری نیاز باشد. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- الکترومیوگرافی (EMG). آزمایش عملکرد عضلات و نورونها با استفاده از ضبط فعالیت الکتریکی در داخل عضلات. ممکن است یک الکترود ردیاب بر روی پوست قرار داده شود، یا ممکن است یک سوزن برای آزمایش EMG وارد عضله شود.
- بررسی مسیر عصبی. یک بررسی مسیر عصبی توانایی اعصاب برای انتقال تکانهها را آزمایش میکند. یکی از عصبها تحریک میشود و واکنش عضلهای که توسط آن عصب کنترل میشود اندازهگیری میشود.
- تستهای آزمایشگاهی. گاهی ممکن است آزمایش خون، ادرار یا مایع نخاعی برای کمک به تشخیص علت سوزش پا پیشنهاد شود. سطح ویتامین را میتوان با یک آزمایش خون ساده بررسی کرد.
- نمونهبرداری عصبی. به ندرت ممکن است پزشک توصیه کند که یک قطعه از بافت عصبی را بریده و آن را زیر میکروسکوپ بررسی کنند.
روشهای درمان سوزش انگشتان پا
مهم ترین درمان برای سوزش انگشتان پایِ ناشی از نوروپاتی، جلوگیری از هرگونه آسیب عصبی مداوم است. در برخی موارد درمان بیماری زمینهای، نوروپاتی و علائم آن را بهبود میبخشد. در موارد دیگر، مثل نوروپاتی فیبر کوچک، که هیچ علتی را نمیتوان برای آن شناسایی کرد، پزشک بر درمان علائم فرد تمرکز میکند.
برای افراد مبتلا به نوروپاتی دیابتی، درمان به معنای حفظ سطح قند خون در محدوده طبیعی است. این مسئله معمولا به تغییرات رژیم غذایی، داروهای خوراکی و اغلب تزریق انسولین نیاز دارد.
برای افراد مبتلا به سایر اشکال نوروپاتی که باعث سوزش انگشتان پا میشوند، جلوگیری از آسیب بیشتر عصبی به همان اندازه مهم است. شرایط خاص و درمان آنها عبارتند از:
- کمبود ویتامین. مصرف ویتامین B12 مکمل به صورت خوراکی یا تزریقی میتواند جایگزین سطوح پایین این ماده مغذی شود.
- اعتیاد به الکل. قطع نوشیدن بیش از حد الکل از آسیب مداوم عصبی جلوگیری میکند و به اعصاب اجازه میدهد تا بهبود یابند.
- بیماری مزمن کلیوی. دیالیز ممکن است برای از بین بردن سموم ایجاد کننده نوروپاتی و علائم سوزش پا ضروری باشد.
- کم کاری تیروئید. مصرف هورمون تیروئید خوراکی سطح تیروئید را پایین میآورد و اغلب نوروپاتی و همچنین علائم سوزش پا را تغییر میدهند.
درمان سوزش پا شامل درمان درد و احساسات غیر طبیعی ایجاد شده توسط نوروپاتی است. برخی از داروهای رایج برای سوزش پا عبارتند از:
- آمی تریپتیلین
- کاربامازپین (تگرتول)
- دزیپرامین (نورپرامین)
- گاباپنتین (نورونتین)
- توپیرامات
- ونلافاکسین
داروهای ضد درد دیگری ممکن است برای کاهش ناراحتی شدیدی که برخی افراد از سوزش پا تجربه میکنند لازم باشد. مسکنهای تجویزی مانند ترامادول (اولترام) یا مواد افیونی با دوز پایین (مواد مخدر) ممکن است برای درد شدید ضروری باشند.
برای سوزش پاهای ناشی از بیماری قارچی پوست پا، داروهای ضد قارچ میتوانند عفونت قارچی را درمان کرده و علائم سوزش پا را تسکین دهند. ابتدا باید از داروهای بدون نسخه مانند میکونازول (میکاتین) یا تربینافین استفاده شود. داروهای ضد قارچی تجویزی مانند فلوکونازول (دیفلوکان)، ایتراکونازول (اسپورانوکس) و نفتیفین (نفتین) نیز در دسترس هستند.