کانال دندان چیست؟

دندان انسان دارای حداقل یک ریشه است و هر ریشه نیز دارای حداقل یک کانال دندان است. انواع دندان های انسان ممکن است از یک، دو و سه کانال داشته باشد. کانال دندان همان فضای داخل ریشه دندان است که از کانال های فرعی، کانال اصلی و مغز دندان تشکیل شده است. ریشه دندان ها امکان دارد به هم وصل یا از هم مجزا باشند. یک دندانپزشک با تجربه و متبحر با آگاهی از انواع ریشه دندان می تواند فرایند درمان دندان را آسان نماید. در مرکز هر دندان سوراخی به اسم مغز دندان وجود دارد که از بافت های همبند، رگ های خونی و اعصاب تشکیل شده است. مغز دندان از پوششی به اسم عاج یا مینای دندان پوشیده می شود.

آناتومی کانال از حفره مغز دندان و کانال های ریشه تشکیل شده است. کانال های فرعی بیشتر در انتهای ریشه دندان دیده می شوند. هرچند در هر قسمتی از دندان کانال های فرعی وجود داشته باشد. هر چه تعداد ریشه دندان زیاد باشد تعداد کانال ها نیز افزایش می یابد. این کانال ها بسته به نوع دندان از یک تا چهار عدد تغییر پیدا می کند. در برخی مواقع می توان پنج یا بیشتر از کانال را مشاهده کرد.

فضای داخل کانال یا همان مغز دندان با اعصاب و عروق و بافت پر شده است. این مغز دندان در ایجاد و شکل گیری دندان دائمی نقش موثری دارد. همچنین دندان را تغذیه کرده و رطوبت و انعطاف پذیری ساختار دندان را حفظ می کند. در نهایت دندان را در برابر شکستگی مقاوم ‌می کند.

فرق کانال و ریشه دندان

گاهی امکان دارد در بین تعداد ریشه و کانال دندان اختلاف وجود داشته باشد. در این هنگام ممکن است دندان های شما نسبت به دندان های مشابه دارای ریشه و کانال های زیادتری باشد. برخی دندان ها دارای ریشه های مولار و پری مولار هستند ‌که به هم چسبیده اند. در این شرایط تعداد کانال های دندان متفاوت خواهد بود. تفاوت ما بین ریشه و کانال دندان را می توان به شرح زیر بیان نمود:

· ریشه اضافه

امکان دارد دندان های شما نسبت به دندان های هم نوع خود ریشه بیشتری داشته باشد در نتیجه دارای کانال بیشتری خواهد بود. با این حال، این تفاوت بسیار نادر است.

· ریشه های همجوار شده دندان

علاوه بر داشتن ریشه اضافی وجود چند ریشه مولار و پری مولار یا چند ریشه به هم ‌چسبیده وجود اختلاف بین کانال و ریشه دندان است. هر چند این مورد درمان عصب کشی را سخت نمی کند. اما چنین دندان هایی امکان دارد تعداد کانال های متفاوتی داشته باشند.

· تعداد کانال های زیاد

اگر با دندانی مواجه شویم که تعداد کانال زیادتری نسبت به دندان های هم نوع خود داشته باشد اصلا چیز عجیبی نیست. در حقیقت دندان های انسان مانند دندان نیش پایین دارای بیشترین اختلاف در تعداد کانال است. برای تشخیص کانال دندان سه روش رایج وجود دارد که عبارت است از:

· تشخیص لامسه

یکی از راه های تشخیص کانال و تعداد ریشه دندان استفاده از حس لامسه است. این روش در طول دوره درمان ریشه دندان، بسیار کاربردی است.

زمانی که دندانپزشک فایل های عصبی دندان را تمیز می کند این روش مسیری که فایل ها در طول کانال به طرف پایین و بالا طی می کنند را به تصویر می کشد. به بیان دیگر تصویر از آناتومی دندان را در اختیار دندانپزشک قرار می دهد.

· معاینه چشمی
دیدن دندان یا معاینه چشمی بخش مهمی برای تعیین تعداد کانال و ریشه دندان است. دندانپزشک بعد از باز کردن تاج دندان، می تواند کف حفره پالپ ریشه و کانال ها را ببیند. در تشخیص وضعیت دندان با روش معاینه چشمی می توان از ابزار های مختلفی استفاده کرد از جمله میکروسکوپ دندانپزشک. این ابزار توسط اندودنتیست بکار گرفته می شود. همچنین برای عصب کشی دندان های پیچیده بسیار کاربردی است.

· رادیو گرافی

قبل از هر اقدامی توسط دندانپزشک از دندان رادیوگرافی گرفته می شود. این عکس ها بیشترین اطلاعات را درباره کانال و ریشه دندان در اختیار دندان پزشک قرار می دهند. رایج ترین نوع رادیوگرافی همانی است که در گرافی دیده می شود. گاهی دندانپزشک برای تشخیص موقعیت بهتر دندان و کسب اطلاعات بیشتر، از زاویه های مختلف از دندان رادیو گرافی انجام می دهد.

علت بسته بودن کانال دندان

گاهی امکان دارد مسیر کانال دندان مسدود شود. بسته بودن کانال میتواند دلایل متفاوتی باشد که نیاز به تشخیص پزشک است. اما انحنای ناگهانی در کانال و همچنین کلسیفیکاسیون آپیکال شایع ترین علت مسدود شدن کانال است.

از دیگر دلایل بسته شدن کانال می توان به موارد زیر اشاره کرد:

· پوسیدگی دندان

· ترک خوردن دندان

· ترمیم وسیع

· ضربه به دندان یا دهان

· انجام مداوم درمان های دندانپزشک

موارد ذکر شده سبب می شود تا دندان ها دچار عفونت، تجمع باکتری، آبسه، التهاب و مسدود شدن مسیر کانال گردد. هنگامی که پالپ دندان دچار آسیب دیدگی شود به مرور زمان تجزیه خواهد شد. در نتیجه باید نسبت به درمان آن اقدام نمایید.

فرق روت کانال با عصب کشی

روت کانال دندان یکی از روش های دندانپزشکی است که برای درمان دندان عفونی انجام می شود. در حقیقت دندان از چند لایه ساخته شده است که شامل:

· لایه سخت

· مینای دندان یا لایه خارجی

· پالپ یا لایه زیرین و عاج

· تعداد زیادی بافت همبند، اعصاب و عروق خونی

روت کانال هنگامی لازم است که بافت نرم کانال به علت عفونت یا پوسیدگی زیاد دچار تورم و التهاب شده باشد. در صورت عدم درمان سبب بدتر شدن عفونت دندان می شود. گاهی هم لازم است دندان کشیده شود. برخی از افراد گمان می کنند عمل روت دندان سبب کشتن دندان می گردد و سبب نگرانی و ترس در آنها می شود. اما جالب است بدانید این تصور از این روش درمانی کاملا اشتباه است.

روت کانال به ضدعفونی کردن و تمیز کردن بخش داخلی دندان می پردازد. همچنین به کانال دندان کمک می کند تا خود را ترمیم نماید. در هنگام روت کانال، ریشه دندان خارج نمی شود. بلکه فقط بافت های عفونی و ملتهب از داخل ریشه دندان و درون روکش دندان خارج می شود. سپس باید درون پالپ، ضدعفونی و تمیز شود و با مواد مخصوصی پر گردد. حال شاید این به ذهن تان بیاید فرق درمان ریشه با عصب کشی و روت کانال در چیست؟ در واقع درمان ریشه عفونی دندان درمانی است که ریشه عفونی و آسیب دیده کاملا خارج می شود.

این درمان ریشه دندان زمانی انجام می شود که عصب دندان بر اثر پوسیدگی از بین رفته باشد. اینکه تشخیص دهیم در کدام قسمت عصب دندان از بین رفته است باید گفت مجموعه مویرگ های خونی که در قسمت مرکز دندان وجود دارند که به علت پوسیدگی و آسیب دیدگی آنها درد ایجاد می شود. عصب کشی شامل از بین بردن قسمت نرم یا پالپ داخلی دندان است. این پالپ از عروق خونی، بافت همبند و اعصاب ساخته شده است که به رشد دندان کمک می کند.

معرفی انواع کانال های دندان

کانال دندان را می توان کانال های فرعی، کانال اصلی و مغز دندان نام برد. همچنین تعداد کانال و ریشه دندان ها را می توان به شرح زیر بیان کرد:

· دندان های جلوی در فک بالا دارای ۱ کانال است

· دندان های نیش فک بالا یک کانال دارد

· پرمولرهای فک بالا و اول دو کانال دارد

· پرمولرهای دوم دارای یک یا دو کانال است

· مولرها فک بالا سه کانال یا بیشتر از سه کانال دارد

· دندان های جلو و فک پایین دارای یک کانال است

· دندان های نیش فک پایین دارای یک کانال است

· پرمولرهای فک پایین یک کانال دارد

· مولرهای فک پایین دارای دو یا بیشتر از سه کانال دارد.