دیابت بی مزه چیست ؟ علایم , عوارض , تشخیص و درمان آن را بشناسید

دیابت بی مزه که در بین مردم به دیابت بدون قند معروف است، مانند دیابت علائمی از قبیل نوشیدن آب زیاد و ادرار زیاد دارد. میزان بروز این بیماری در مردان و زنان مشابه است. با این حال، برخلاف دیابت، هیچ ارتباطی با سطح قند خون ندارد.

دیابت بدون قند می تواند از دوران کودکی رخ دهد. در کودکان مبتلا به این نوع دیابت؛ ممکن است علائمی مانند ادرار بیش از حد و خیس شدن تخت، خشکی پوست، کاهش وزن ناگهانی، بیقراری، گاهی تب، استفراغ و تاخیر در رشد وجود داشته باشد.

برای تشخیص دیابت ملیتوس، بزرگسالان باید حداقل ۳ لیتر یا بیشتر در روز ادرار داشته باشند.

هنگامی که بیماران در حدود ۳-۴ لیتر ادرار دارند، این از دست دادن مایع را می توان با مصرف آب به سرعت جبران کرد. در برخی از بیماران، ادرار می تواند تا ۲۰ لیتر برسد. این فرایند باعث از دست دادن سطح بالایی از آب بدن می شود و مرکز تشنگی برای حفظ تعادل در بدن فعال می شود.

مهمترین ویژگی این بیماری وجود اختلال در سیستم کنترل بدن در متابولیسم آب و مکانیسم بازجذب از کلیه است. بنابراین، مهم نیست که چقدر آب وارد بدن می شود، زیرا کلیه ها نمی توانند آب را در خود نگه دارند، خروجی ادرار با همان سرعت اتفاق می افتد که می تواند منجر به ضعف، فشار خون پایین، خستگی، سرگیجه، گرفتگی عضلات، کما و حتی مرگ شود.

علائم عمومی دیابت بی مزه یا بدون قند

نیاز مکرر به نوشیدن مایعات
تکرر ادرار
درد در عضلات
ضعف
سردرد

انواع دیابت بی مزه

• دیابت بی مزه در ۳ نوع دیده می شود. شایع ترین نوع آن “دیابت بی مزه مرکزی” است. این می تواند در کمبود و/یا نارسایی هورمون ضد ادراری که از غده هیپوفیز در مغز ترشح می شود و مسئول جذب مجدد آب از کلیه ها است، دیده شود.
• نوع دوم دیابت بی مزه، منشا کلیوی دارد. اگرچه در چنین بیمارانی هورمون ضد ادرار در غده هیپوفیز تولید می شود، اما نمی تواند در کلیه ها عمل کند و نمی تواند بازجذب آب را از کلیه ها تامین کند.
• نوع سوم دیابت، دیابت شیرین است که در زنان باردار رخ می دهد. علائم معمولاً در ۳ ماه آخر بارداری ظاهر می شود، آنزیمی که در کیسه ای که نوزاد در آن قرار دارد تولید می شود باعث می شود هورمون ضد ادرار در بدن مادر تجزیه شود و مادر به طور موقت دیابت بدون دیابت داشته باشد.

فوق تخصص بیماری های غدد و متابولیسم با بیان اینکه ادرار کردن و نوشیدن آب زیاد می تواند نشانه دیابت بی مزه باشد. اگر نتوان در دیابت بدون قند، آب کافی مصرف کرد، ممکن است به دلیل از دست دادن بیش از حد مایعات، سطح نمک خون بیش از حد، بیهوشی و کما رخ دهد.

افرادی که زیاد ادرار می کنند و آب زیادی می نوشند ممکن است دیابت داشته باشند. دیابت بی مزه ربطی به قند خون ندارد، این بیماری به دلیل کمبود هورمون آنتی دیورتیک یا ناتوانی در نشان دادن اثر آن ایجاد می شود.

نکته: اگر ادرار روزانه بیش از ۳ لیتر باشد احتیاط کنید!

میزان ادرار روزانه یک فرد در حد معمول می تواند تا ۳ لیتر باشد. با این حال، ادرار بیش از ۳ لیتر به عنوان پلی اوری در نظر گرفته می شود. در این مرحله، تکرر و کمی ادرار اغلب با افزایش حجم ادرار اشتباه گرفته می شود. دلایل اصلی افزایش حجم ادرار که به آن پلی اوری می گوییم را می توان دیابت شیرین (دیابت شیرین)، دیابت بدون قند (دیابت بی مزه) و نوشیدن بیش از حد روانی برشمرد. به ندرت، برخی از بیماری های ژنتیکی و داروهای مختلف می توانند باعث افزایش حجم ادرار شوند .

نوشیدن آب زیاد که همراه با ادرار زیاد دیده می شود، در واقع رفلکس محافظت از خود بدن برای کم آبی بدن است.

از آنجایی که شایع ترین علت تکرر ادرار دیابت است، ابتدا باید در مورد دیابت با پزشک خود مشورت کنید. اگر دیابت تشخیص داده نشود و بیمار بیش از ۳ لیتر ادرار در روز داشته باشد، باید به دیابت ملیتوس فکر کرد. مایع اضافی از دست رفته از بدن از طریق ادرار سعی می شود با آب آشامیدنی جایگزین شود. اگر آب از دست رفته با آب آشامیدنی جایگزین نشود، می تواند به بیهوشی و کما پیش رود.

تا زمانی که مایع اضافی از دست رفته از طریق ادرار در دیابت شیرین با نوشیدن آب زیاد جایگزین شود، همه چیز می تواند خوب به نظر برسد. با این حال، اگر به هر دلیلی نتوان آب مصرف کرد، افزایش بیش از حد نمک خون به دلیل از دست دادن بیش از حد مایعات ممکن است به بیهوشی و کما تبدیل شود.

چه چیزی باعث دیابت قندی می شود؟

ممکن است دلایل زیادی برای تکرر ادرار وجود داشته باشد. اما مکانیسم ادرار بیش از حد با توجه به علت بیماری متفاوت است. به عنوان مثال، در دیابت، زمانی که سطح قند خون از ۱۸۰ میلی گرم در دسی لیتر بیشتر شود، قند شروع به دفع از طریق ادرار می کند. هنگامی که قندی که به طور معمول در ادرار یافت نمی شود، شروع به یافتن در ادرار می کند، آب اضافی را با اثر اسمزی فیزیکی به داخل ادرار می کشد و در نتیجه ادرار بیش از حد رخ می دهد.

هنگام ادرار بیش از حد، تشنگی بیش از حد و میل به نوشیدن آب ایجاد می شود. از طرفی در دیابت بی مزه، قند خون طبیعی است و ربطی به قند خون ندارد. غده هیپوفیز در مغز ما، مانند هادی، سایر غدد هورمونی ما را مدیریت می کند و سیگنال های هورمونی را ارسال می کند که کار آنها را تنظیم می کند.

هورمون آنتی دیورتیک (ADH) یکی از هورمون هایی است که از غده هیپوفیز ترشح می شود. در بدن ما حسگرهای مختلفی وجود دارند که در هر ثانیه تراکم و حجم خون را کنترل می کنند. این حسگرها هنگامی که تراکم خون افزایش می‌یابد، اولین چیزی را به مغز ما می‌فرستند، مانند از دست دادن آب، و ترشح هورمون آنتی‌دیورتیک را از غده هیپوفیز تضمین می‌کنند.

از طرف دیگر، هورمون آنتی دیورتیک از دفع آب از کلیه ها با ادرار جلوگیری می کند و حفظ آب در بدن را تضمین می کند. بیماری که ما به آن دیابت می گوییم به دلیل کمبود یا ناتوانی هورمون آنتی دیورتیک در نشان دادن اثر خود ایجاد می شود. در نتیجه در غیاب این هورمون نمی توان آب را در بدن نگه داشت، با ادرار اضافی دفع می شود و نوشیدن آب زیاد همراه با تشنگی اتفاق می افتد.

درمان دیابت بی مزه

بیمارانی که ادرار بیش از حد دارند باید با پزشک مشورت کنند.وی ادامه داد: از آنجایی که شایع‌ترین علت تکرر ادرار، دیابت است، قبل از هر چیز باید از نظر دیابت با پزشک مشورت کرد. اگر دیابت تشخیص داده نشود و بیمار بیش از ۳ لیتر ادرار در روز داشته باشد، باید به دیابت ملیتوس فکر کرد. جدای از این باید معاینات روانی از نظر نوشیدن آب زیاد، بیماری های کلیوی و مجاری ادراری، انواع داروها و بیماری های ژنتیکی انجام شود. اگر بیش از ۳ لیتر ادرار داشت باید با پزشک مشورت کرد.

تست های مختلفی مانند تست محدودیت آب برای اندازه گیری پاسخ بدن به کم آبی و سطح هورمون انجام می شود. در نتیجه آزمایش ها مشخص می شود که آیا بیماری مانند دیابت در پشت ادرار زیاد وجود دارد یا اینکه این وضعیت از نظر روانی با نوشیدن آب زیاد مرتبط است. درمان دیابت شیرین بسته به علت بیماری متفاوت است.

در صورت عدم ترشح هورمون ADH از هیپوفیز، این هورمون به صورت اسپری بینی و قرص های خوراکی جایگزین می شود و شکایت بیمار کاملا بهبود می یابد. در صورتی که سطح هورمون طبیعی باشد اما در اثر آن مشکلی وجود داشته باشد، با دادن داروهای مختلف هدف افزایش اثربخشی هورمون است.

دیابت بی مزه باعث عفونت و تومور می شود!

از آنجایی که هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی در دیابت موثر است. دیابت بی مزه می تواند در اثر ضربه به سر، تومورها، جراحی مغز، عفونت های مختلف و التهاب غده هیپوفیز ایجاد شود. گاهی اوقات هیچ دلیل زمینه ای نمی توان یافت. گاهی اوقات اختلالات ژنتیکی یا خانوادگی می تواند علت آن باشد. به عنوان مثال در بیماری که سال ها با شکایت از نوشیدن آب زیاد و تکرر ادرار مراجعه می کرد، در پایان معایناتی که انجام دادیم، دیابت بدون قند تشخیص داده شد.

این بیمار بیماری بود که با وجود اینکه در دهه ۴۰ زندگی خود بود، روزانه نزدیک به ۲۰ لیتر آب می نوشید و به همان اندازه ادرار می کرد. متاسفانه بیماری او از دوران کودکی تا این سن قابل تشخیص نبود. در معاینات ما هیچ توده یا التهابی که بتواند باعث این بیماری شود در معاینات تصویربرداری مغز و هیپوفیز مشاهده نکردیم. وقتی بیمار ما گفت که خانواده‌اش شکایت‌های مشابهی دارند، ۴ نفر از اعضای خانواده را معاینه کردیم و در همه آن‌ها بیماری یکسان یعنی دیابت شیرین یافتیم.

پس از آن، ما بررسی های بیشتری را برای جهش های ژنتیکی که ممکن است در این خانواده ایجاد کند انجام دادیم و یک جهش کشف نشده قبلی در ژن ADH را شناسایی کردیم. با اسپری بینی که روزانه برای کمبود ADH استفاده می شود، حجم ادرار بیمار ما و بستگانش کاملا بهبود یافت.

نکات کلیدی در مورد دیابت بی مزه

دیابت بی مزه (DI) یک بیماری نادر است که در آن کلیه ها قادر به جلوگیری از دفع آب نیستند.

DI با دیابت نوع ۱ و ۲ یکسان نیست. با این حال، هم دیابت و هم دیابت درمان نشده باعث تشنگی مداوم و تکرر ادرار می شوند. افراد مبتلا به دیابت قند خون (گلوکز) بالایی دارند زیرا بدن قادر به استفاده از قند خون برای انرژی نیست. افراد مبتلا به DI سطح قند خون طبیعی دارند، اما کلیه های آنها قادر به حفظ تعادل مایعات و نمک در بدن نیستند.

علل دیابت بی مزه

در طول روز، کلیه ها بارها تمام خون را فیلتر می کنند. به طور معمول، بیشتر آب دوباره جذب می شود و تنها مقدار کمی از ادرار غلیظ دفع می شود. DI زمانی اتفاق می افتد که کلیه ها نمی توانند ادرار را به طور طبیعی متمرکز کنند و مقدار زیادی ادرار رقیق دفع می شود.

مقدار آب دفع شده در ادرار توسط هورمون آنتی دیورتیک (ADH) کنترل می شود. ADH همچنین به عنوان وازوپرسین شناخته می شود . ADH در ناحیه ای از مغز به نام هیپوتالاموس تولید می شود. سپس ذخیره شده و از غده هیپوفیز ترشح می شود. این غده کوچکی است که درست زیر پایه مغز قرار دارد.

DI ناشی از کمبود ADH دیابت بی مزه مرکزی نامیده می شود. هنگامی که DI به دلیل نارسایی کلیه در پاسخ به ADH ایجاد می شود، این بیماری دیابت بی مزه نفروژنیک نامیده می شود . نفروژنیک به معنای مربوط به کلیه است.

DI مرکزی نادر است. این می تواند در اثر آسیب به هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز در نتیجه موارد زیر ایجاد شود:

• مشکلات ژنتیکی
• آسیب سر (علت شایع)
• عفونت در مغز
• مشکل با سلول های تولید کننده ADH به دلیل یک بیماری خودایمنی
• از دست دادن خون رسانی به غده هیپوفیز
• جراحی در ناحیه غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس (شایع ترین علت)
• تومورها در داخل یا نزدیک غده هیپوفیز

نفروژنیک DI شامل نقص در کلیه ها است. در نتیجه، این اندام ها به ADH پاسخ نمی دهند. DI نفروژنیک بسیار نادر است. DI نفروژنیک می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• برخی داروها مانند لیتیوم
• مشکلات ژنتیکی
• سطوح بالای کلسیم در بدن ( هیپرکلسمی )
• بیماری کلیوی، مانند بیماری کلیه پلی کیستیک

علائم دیابت بی مزه عبارتند از:

• تشنگی بیش از حد که می تواند شدید یا غیرقابل کنترل باشد، معمولاً با نیاز به نوشیدن مقدار زیادی آب یا ولع مصرف آب یخ
• حجم بیش از حد ادرار
• ادرار بیش از حد، اغلب با نیاز به ادرار کردن هر ساعت در طول روز و شب
• ادرار بسیار رقیق و کم رنگ

 

آزمایش هایی که ممکن است هنگام بررسی این بیماری داده شوند عبارتند از:

• سدیم خون و اسمولاریته
• تست تحریک دسموپرسین (DDAVP)
• تشدید مغناطیسی سر
• سطح سرمی کوپپتین
• تجزیه و تحلیل ادرار
• غلظت ادرار و اسمولاریته

علت بیماری زمینه ای در صورت امکان درمان می شود.

DI مرکزی را می توان با وازوپرسین (دسموپرسین، DDAVP) کنترل کرد. شما وازوپرسین را به صورت تزریقی، اسپری بینی یا قرص مصرف می کنید.

اگر DI نفروژنیک ناشی از داروها باشد، قطع دارو می تواند به بازیابی عملکرد طبیعی کلیه کمک کند. با این حال، پس از چندین سال استفاده از برخی داروها، مانند لیتیوم، DI نفروژنیک می تواند دائمی باشد.

DI نفروژنیک ارثی و DI نفروژنیک ناشی از لیتیوم با نوشیدن مایعات کافی برای متعادل کردن خروجی ادرار درمان می شوند. داروهایی که برون ده ادرار را کاهش می دهند نیز باید مصرف شوند.

نفروژنیک DI با داروهای ضد التهاب و دیورتیک درمان می شود.

عوارض احتمالی دیابت بی مزه

اگر کنترل تشنگی بدن شما نرمال باشد و بتوانید مایعات کافی بنوشید، هیچ اثر قابل توجهی بر تعادل مایعات یا نمک در بدن وجود ندارد.

مصرف ناکافی مایعات می تواند منجر به کم آبی و عدم تعادل الکترولیت شود که می تواند بسیار خطرناک باشد.

اگر DI با وازوپرسین درمان شود و کنترل تشنگی بدن غیرطبیعی باشد، نوشیدن مایعات بیشتر از نیاز بدن شما نیز می تواند باعث عدم تعادل الکترولیتی خطرناک شود.

اگر از قبل دیابت بی مزه داشته اید، در صورت بازگشت تکرر ادرار یا تشنگی شدید، با پزشک خود تماس بگیرید.

 

دو نوع مهم دیابت بی مزه وجود دارد.

شایع ترین آنها در نتیجه کمبود هورمونی به نام وازوپرسین ایجاد می شود. این نوع وازوپرسین در هیپوتالاموس سنتز می شود. به دلیل آسیب به ساقه هیپوفیز که به آن منتقل می شود و هیپوفیز خلفی که از آن آزاد می شود، ایجاد می شود. وازوپرسین (هورمون ضد ادرار) به طور معمول در سلول های عصبی در هیپوتالاموس قدامی سنتز می شود. در ساقه هیپوفیز وارد هیپوفیز خلفی شده و ذخیره می شود.

در شرایط عادی با اثر بر کلیه ها غلظت ادرار را فراهم می کند. این نوع دیابت بی مزه هیپوفیز (مرکزی یا نوروژنیک) نامیده می شود. هیپوتالاموس، ساقه هیپوفیز و هیپوفیز خلفی؛ ممکن است در اثر تومورها، عفونت ها، ضربه به سر و بیماری های نفوذی از بین برود یا ترشح هورمون مادرزادی کافی نباشد. معمولاً در نیمی از موارد هیچ علتی پیدا نمی شود. با تصویربرداری رزونانس مغناطیسی، هیپوفیز تجسم می شود و سعی می شود علت آن پیدا شود.

با استفاده از دسموپرسین (DDAVP)، یک ماده مصنوعی شبیه به وازوپرسین، در درمان، علائم و نشانه ها از بین می روند. به ندرت، می تواند به خودی خود بهبود یابد، اما معمولاً بهبودی کامل ممکن نیست.

گاهی اوقات، اختلالات هورمونی هیپوفیز قدامی ممکن است همراه باشد. به ندرت ممکن است در دوران بارداری ایجاد شود.

شکل دیگر دیابت بی مزه «دیابت بی مزه نفروژنیک» است. کلیه ها به وازوپرسین (هورمون آنتی دیورتیک) پاسخ نمی دهند. این بیماری در اثر برخی بیماری های کلیوی و داروها ایجاد می شود. به ندرت ممکن است مادرزادی باشد. به دسموپرسین پاسخ نمی دهد. شفای کامل وجود ندارد. با این حال، برخی از داروهای کمکی می توانند علائم و نشانه های جزئی را بهبود بخشند.

دیابت بی مزه باید از پلی دیپسی اولیه افتراق داده شود. بیشتر اوقات به دلایل روان زا (نوشیدن بیش از حد آب) است. گاهی بیماری های مغزی نیز باعث ایجاد پلی دیپسی اولیه می شوند. درمان آن سخت است. از نوشیدن بیش از حد باید اجتناب شود.

جمع بندی…

دیابت بی مزه باعث میل شدید به دفع ادرار می شود. افراد مبتلا به دیابت بی مزه بسیار تشنه هستند. بنابراین آنها مایعات زیادی می نوشند. این همان چیزی است که باعث می شود این افراد تمایل زیادی به دستشویی رفتن داشته باشند. این چرخه می تواند از خوابیدن یا حتی خیس کردن تخت آنها جلوگیری کند. بدن مقدار زیادی ادرار تولید می کند که تقریباً آب خالص است.

دیابت بی مزه با دیابت شیرین (DM) متفاوت است که شامل مشکلات انسولین و سطح بالای قند خون می شود. علائم می تواند مشابه باشد. با این حال، دیابت بی مزه به نحوه برخورد کلیه ها با مایعات مرتبط است. شیوع آن بسیار کمتر از ملیتوس است. آزمایش ادرار و خون می تواند مشخص کند که کدام مورد شماست.

دیابت بی مزه معمولاً به دلیل مشکل در غده هیپوفیز یا کلیه ها ایجاد می شود. درمان بسته به علت مشکل متفاوت است. داروها اغلب مفید هستند.