اختلال پانیک چیست و موثرترین درمان و علائم حمله پانیک کدامند ؟

اختلال پانیک یکی از اقسام مشکلات اضطرابی می باشد. اشخاصی که دستخوش این اختلال هستند حملات پانیک را به صورت پی در پی تجربه می کنند. ولی این حملات چه مشخصه هایی دارند و به چه صورت ایجاد می شوند؟ زمانی فردی در برابر یک خطر حقیقی و جدی واقع می شود نشانه های طبیعی از ترس و هراس از خود نشان می دهد.

همچنین در برابر این شرایط یک واکنش نرمال دارد. ولی فردی که در مواقعی ناگهانی و بدون وجود خطر این حس ها را به طور مکرر تجربه کند دستخوش این اختلال عصبی شده است.

 

اختلال پانیک چیست و به چه صورت بروز پیدا می کند؟

تصور کنید در برابر خطر جدی هستید به عنوان مثال یک قاتل روبه روی شما ایستاده است. بدن شما، خود را جهت فرار کردن یا حتی مقابله با آن آماده می سازد. ضربان قلب بالا می رود، خون به طرف ماهیچه های دست و پا روانه می شود و یک احساس لرزش و ارتعاش ضعیف در شما به وجود می آید. عرق می کنید، خشمگین می شوید، خیلی می ترسید و بسیار آگاه می مانید.

در اختلالات پانیک کلیه این موارد پیش می آید بدون آنکه خطری شخص را تهدید نماید. در اوج این حمله عصبی، به حدی ترس و تشویش بالا است که شخص تصور می کند این شرایط غیر حقیقی است و دقیق همان حس دیدن فیلم به او دست می دهد. به حدی تشویش دارد که نگرانی از مرگ، سکته قلبی، دیوانگی و… به تمامی این ها افزوده می شود.

بعضی اشخاص هر روز چند بار دچار این حملات می شوند و برخی دیگر هر چند هفته تا چند ماه این حملات عصبی را تجربه می کنند. همانطور که این حملات اغلب در خواب سراغ شخص می آید آنها همواره مضطرب هستند که شاید هر لحظه این حملات شروع شوند. این افراد نه تنها آزار روانی و ناراحتی های جسمی اختلال پانیک را تحمل می کنند بلکه از ترساندن اطرافیان و برخورد های افراطی خود در زمان حمله خجالت زده هستند.

بدین علت اکثر مبتلایان معمولا از جمع فراری هستند. چرا که نمی دانند چنانچه این حملات پیش بیاید به چه صورت و با چه بهانه ای خیلی زود از آنجا خارج شوند. این افراد احتمالا به ورزشگاه و تالار نمایش نروند با از سفر با اتوبوس، هواپیما هراس داشته باشند و همچنین در مسیر هایی که پل یا تونل دارند از رانندگی اجتناب نمایند.

علائم اختلال و حمله پانیک چیست ؟

اختلال پانیک همواره ناگهانی، بی خبر و بدون علت روشن آغاز می شود. آن ها می توانند هر موقع، زمان رانندگی با ماشین، در فروشگاه ها، زمان خواب و… بروز کنند. امکان دارد زود به زود دستخوش این حملات عصبی شوید یا اینکه امکان دارد به صورت متناوب بروز دهند.

معمولا علائم اختلال پانیک در طی مدت زمان کمی به اوج خود می رسد و به مدت ۵ الی ۲۰ دقیقه به طول می انجامد. در موارد حاد نشانه ها امکان دارد بیشتر از ۱ ساعت این حملات طول بکشند. بدین علت پس از پایان حمله امکان دارد شخص حس خستگی و کسالت کند.

شایع ترین علائم اختلال پانیک عبارتند از:

•احساس ایجاد یک خطر زود هنگام

•بالا رفتن سریع ضربان قلب

•تعرق

•ارتعاش و لرزش بدن

•تنگی نفس و حس خفگی

•گر گرفتگی

•حالت تهوع

•گرفتگی شکم

•درد و ناراحتی در قسمت قفسه سینه

•سر درد

•سرگیجه، سبکی سر یا ضعف

•لمس شدن یا حس سوزن سوزن شدن دست و پا

•هراس از دست دادن کنترل بدن

•هراس از مردن

همانطو که این حملات عصبی پیش بینی نشده هستند، می توانند زندگی روزانه شما را مختل نمایند. یکی از ناخوشایند ترین چیز ها در خصوص اختلال پانیک، هراس شدید از بروز مجدد آن می باشد.

علت ایجاد حمله پانیک

علت ایجاد اختلال پانیک به موارد متعددی بستگی دارد. مسائل و خاطره های ناخوشایندی که شخص در دوره کودکی تجربه می کند. کودکی دستخوش آزار جنسی یا مورد تجاوز جنسی قرار گرفته است. کودکی که پدر و مادر بی توجه، عصبی یا پرخاشگر دارد. یا اینکه مورد بدرفتاری نزدیکان خود قرار گرفته باشد. این خاطرات در ذهن ناخودآگاه شخص باقی می ماند و د موقعیت ویژه ای نظیر مسائل خانوادگی، شغلی و دیگر مشکلات روانی فعال می شود و می تواند سبب حملات ترس شود.

•ژنتیک

پدر و مادری که دستخوش ترس هستند، امکان اینکه پدر و مادر آنها این مشکل را داشته باشند به صورت متوسط ۶ برابر افراد می باشد.

•مشکلات فیزیولوژیک

عارضه آریتمی قلبی، دیابت، بیماری های غددی، درست کار نکردن تیروئید، استعمال مواد مخدر یا داروهایی همچون ترامادول می تواند سبب حملات ترس و اضطراب شود.

عوامل تشدید کننده اختلال پانیک

عوامل تشدید کننده اختلال پانیک به دو گروه طبقه بندی می شوند که عبارتند از:

•از عوامل استرس زایی که سبب برافروخته شدن مشکلات روانپزشکی می شود، طلاق، ازدواج، شکست عشقی و… می باشند. این ها عواملی هستند که سبب پیدایش مشکلات روانپزشکی در اشخاص مستعد می باشند مسلما پانیک هم یکی از این مشکلات می باشد.

•دسته دوم عوامل تشدید کننده اختلال پانیک عواملی هستند که به صورت اختصاصی سبب برافروخته شدن حملات عصبی می شوند. به منظور اینکه این موارد را تشخیص دهید بایستی به ساز و کار این اختلال نگاهی بیندازید. در این حمله عصبی علائم فیزیکی به منزله سرنخ ها و شروع کننده های ترس کار می کنند. با وارد شدن به دوره معیوب، این نشانه ها حادتر می شوند تا یک اختلال عصبی تمام عیار را برای شخص رقم بزنند.

پیامدی که می توان از این ساز و کار گرفت این است هر موردی که یک احساس فیزیکی که سبب شعله ور شدن هراس می گردد را می توان به منزله عامل تشدید کننده این اختلال به شمار آورد. به عنوان مثال ورزش کردن، چرا که سبب بالا رفتن ضربان قلب می شود، استفاده بعضی از دارو ها که عارضه جسمانی دارند، بعضی مواد خوراکی مانند قهوه که امکان دارد سیستم سمپاتیک را فعال نماید و هر نوع هیجانی امکان دارد آغاز این اختلالات عصبی باشند.

نحوه تشخیص اختلال پانیک

متخصص با دیدن نشانه های فرد تشخیص می دهد که او به اختلال پانیک یا سایر بیماری ها چون بیماری قلبی یا تیروئید دچار است. برای یک تشخیص درست و کامل بایستی موارد زیر انجام شود:

•معاینه کامل و کلی بالینی و جسمانی

•آزمایش خون جهت وارسی کارکرد تیروئید و انجام نوار قلب و الکتروکاردیوگرام جهت وارسی کارکرد قلب

•اغلب زمان رجوع فرد به مطب متخصص از او خواسته می شود که پرسشنامه ویژه در این حیطه را پر نماید. چنانچه الکل یا هرگونه مواد مخدر دیگری را مصرف می کند با پزشک معالج خود در میان بگذارد.

ضوابط تشخیص اختلال پانیک

ضرورتا کلیه اشخاصی که ترس و وحشت زدگی را تجربه می کنند به اختلال پانیک دچار نیستند. جهت تشخیص این اختلال بایستی به عوامل متعددی توجه نمایید که عبارتند از:

•شخص به صورت مکرر به حملات وحشت زدگی ناگهانی مبتلا هستند.

•فاصله میان دو حمله حدود یک ماه باشد و به علت ترس و نگرانی از تکرار مجدد، حمله بروز نماید. شخص به صورت دائم ترس داشته باشد که حمله مجدد تکرار شود و بدین علت کنترل خود را از دست داده، حالت جنون و دیوانگی پیدا نموده و یا حس کند قرار است دستخوش حمله قلبی شود. از سویی تحولات مهم در برخورد و رفتار شخص، همانند دوری کردن از موقعیت های محرک اختلال پانیک هم بایستی مورد ملاحظه واقع شوند.

•این اختلال به دلیل استفاده دارو، بیماری یا سایر اختلالات روانی نظیر ترس اجتماعی یا مشکلات وسواس فکری یا عملی به وجود نیامده است.

چه افرادی بیشتر در معرض این اختلال عصبی قرار می گیرند؟

علائم اختلال و حمله پانیک و وحشت زدگی همواره در اواخر دوره نوجوانی و یا در اوایل بزرگسالی ظهور پیدا کرده و این اختلال هم در بانوان هم در آقایان مشاهده می شود. بعضی عوامل که خطر ابتلا به این اختلال را افزایش می دهند عبارتند از:

•داشتن پیشینه خانوادگی

•تحمل اضطراب و استرس بسیار در زندگی، مانند مرگ یا بیماری سخت یکی از نزدیکان، دوستان یا افراد خانواده

•تجربه ضربه شدید احساسی و فیزیکی نظیر تجربه تجاوز جنسی یا حضور در یک تصادف سخت

•تحولات متعدد در زندگی نظیر طلاق یا بچه دار شدن

•سیگار کشیدن یا استفاده بیش از حد کافئین

•تجربه تجاوز جنسی در کودکی

تفاوت میان حمله پانیک و حمله اضطرابی چیست ؟

معمولا علائم اختلال پانیک با حمله اضطرابی مشابه هم می باشند به راحتی نمی توان تفاوت های میان این دو را تشخیص داد.

•حمله پانیک همواره بدون داشتن عامل محرک اتفاق می افتد اما حمله اضطرابی در جواب به یک تهدید یا وضعیت استرس زا به وجود می آید.

•از تفاوت میان اختلال پانیک با حمله اضطرابی این است که علائم و نشانه های حمله پانیک حاد بوده و با احساس فقدان واقعیت و جداشدگی از فضای حقیقی همراه می باشد. در صورتی که نشانه های اضطراب از لحاظ شدت میان خفیف تا شدید کاملا متغیر می باشند.

•حمله عصبی پانیک به یکباره و آنی پیش می آید. در صورتی که نشانه های حمله اضطرابی کم کم در طی دقیقه ها، ساعت ها و همچنین روز ها بیشتر می شود.

•از دیگر تفاوت اختلال پانیک با حمله اضطرابی می توان به این مورد اشاره کرد که حمله عصبی پانیک پس از چند دقیقه تمام می شود، در صورتی که علائم حمله اضطرابی امکان دارد تا ماه ها و طی مدت زمان زیادی باقی بماند.

نحوه تغییر سبک زندگی جهت درمان حمله پانیک

با استفاده از کمک های تخصصی تا حد زیادی می توان اختلال پانیک را معالجه نمود. با اعمال بعضی مراقبت ها تا اندازه زیادی می توان نشانه های این اختلال را مهار و مدیریت نمود.

•مقید به برنامه درمانی

مواجه شدن با هراس ها و ترس ها می تواند سخت باشد. اما درمان به شما یاری رسانده تا حس نکنید که در خانه زندانی و گرفتار شده اید.

•پیوستن به گروه های حمایتی

حضور در گروه های حمایتی به شخص این اجازه را می دهد تا با اشخاص دیگری که اختلال مشابهی دارند در رابطه باشند و از تجربیات جمعی بهره ببرد.

•اجتناب از استفاده الکل، کافئین و مواد مخدر

کلیه این موارد سبب تحریک حملات و حاد تر شدن آنها می شوند.

•انجام تمرینات مدیریت استرس و شیوه های تمرکز

انجام یوگا، مدیتیشن، انجام حرکات کششی و نفس عمیق کشیدن من جمله اموری هستند که می توانند تا حد قابل ملاحظه ای به شما کمک کنند.

•انجام ورزش و فعالیت های بدنی

انجام حرکات ورزشی ایروبیک تا اندازه زیادی در بهسازی خلق و خو اثربخش خواهند بود.

•داشتن خواب کافی

خواب کافی در طی شب از کسالت پی در پی در طی روز پیشگیری می کند.

حمله عصبی پانیک در خواب

اختلال پانیک می تواند در خواب هم اتفاق بیفتد و سبب ایجاد حس تشویش و استرس شدید و آنی در زمان خواب شود. علائم اختلال پانیک شبانه عبارتند از:

•در زمان خواب شخص کنترل خود را از دست می دهد.

•تغییر شدید درجه حرارت بدن

•سرگیجه، سردرد و ضعف

•درد و ناراحتی در قفسه سینه و تنگی نفس

•تمایل به گریه کردن

•حالت تهوع

•لرز در بدن

•بالا رفتن ضربان قلب

•بیش فعالی

•عرق کردن بیش از اندازه از دیگر علائم اختلال پانیک شبانه می باشد‌

•احساس سرما یا گرمای زیاد

این اختلالات می تواند به حدی حاد باشد که شخص حس کند دستخوش حمله قلبی شده است. متاسفانه با گذشت زمان این اختلالات امکان دارد حاد تر شود. اسم دیگر این اختلال عصبی در خواب 《 حملات وحشت شبانه》 یا 《 وحشت شبانه》 می باشد.

حملات پانیک شبانه همواره تنها چند دقیقه به طول می انجامد، ولی مدت زیادی به طول می انجامد تا شخص به حالت اولیه باز گردد و به خواب برود.

این حملات عصبی همواره سبب بی خوابی می شوند. چرا که این افکار استرس زا می باشند و این استرس سبب کابوس شبانه و پریدن از خواب می باشد. شخص بعد از دیدن کابوس از خواب می پرد و امکان دارد استرس، اضطراب، ترس، لرزش، وحشت زیاد یا حتی فلج خواب و … را تجربه نماید.

فلج خواب موقعی بروز می دهد که شخص به شیوه کاملا ناآگاه از خواب می پرد ولی به هیچ وجه روی بدن خود کنترلی ندارد. فلج خواب می تواند در هر موقعیتی ایجاد شود و در سیکل خواب مشکل ایجاد نماید. به بیانی به این وضعیت که شخص نمی تواند کنترل خود را به دست بگیرد بختک می گویند و دلیل آن را چیز های متمایز و همچنین ماورایی می دانند.

این اختلال هم در کودکان هم بزرگسالان مشاهده شده است ولی در بین کودکان شایع تر است. اختلال پانیک در بزرگسالان به احتمال بسیار با مشکلات روانی دیگر چون استرس، مشکلات خلقی، مشکلات پرخوری و وسواس هم همراه است.

چه زمانی بایستی برای درمان حمله پانیک به پزشک مراجعه نمود؟

چنانچه علائم و نشانه های اختلال پانیک را دارید هر چه زودتر جهت درمان بایستی مبادرت نمایید. این گروه از اختلالات به حدی آزار دهنده و ناراحت کننده هستند خطرناک نمی باشند. از سویی احتمال کنترل و مهار این اختلالات بدون درمان مقدور نیست. چنانچه درمان مناسب انجام نگیرد حملات عصبی پانیک حادتر می شوند.

نشانه های این حمله عصبی برخی اوقات به علائم سایر بیماری های جدی نظیر حمله قلبی نزدیک است. چنانچه شخصی علت بروز این علائم را نمی داند بایستی با رجوع به پزشک متخصص به بررسی دقیقی از وضعیت بیماری خود برسد.

داروهای مسکن جهت درمان حمله پانیک در طب سنتی

بعضی از دارو های مسکن جهت درمان اختلال پانیک در طب سنتی عبارتند از:

•جنسینگ

جنسینگ جزء گیاهان دارویی به شمار می آید که سبب خواب آلودگی نمی شود و به شما انرژی زیادی جهت اعمال امور روزانه می دهد. در این صورت بعد از استفاده از این دارو گیاهی حس خیلی خوبی به شما دست خواهد داد و می توانید با انرژی بیشتری به امور خود برسید.

•بادرنجبویه

بادرنجبویه اثر آرام بخشی بسیاری دارد. افزون بر این، این نوع گیاه سبب کم شدن حملات عصبی پانیک و نشانه های آن من جمله بی خوابی، سردرد و تپش قلب و… می شود.

•گل ساعتی

یکی از داروهای مسکن جهت درمان اختلال پانیک در طب سنتی، گل ساعتی می باشد. این گیاه در معالجه اختلالات مربوط به سیستم عصبی سودمند می باشد. این گیاه دارویی به منزله گونه ای مسکن طبیعی بکار برده می شود. چنانچه احساس بی خوابی می کنید یا خواب راحت و آرامی ندارید می توانید قبل از خواب گل ساعتی مصرف کنید.

•جو دوسر

به جهت کم کردن حملات عصبی پانیک، هر روز به میزان زیادی جو دو سر مصرف کنید. این گیاه مشکلات و ناراحتی های تنفسی را کم نموده و سبب کم شدن حس خفگی و ناتوانی در نفس کشیدن می شود.

•سنبل الطیب

این گیاه دارویی به منزله داروی ضد اضطراب و مسکن قوی استفاده می شود. بر مقدار اسید آمینه گاما آمینو بوتیریک اسید که در اعمال و مهار استرس نقش دارد اثرات بسیاری می گذارد. سنبل الطیب با مهار اسید آمینه گاما آمینو بوتیریک اسید تحریک دستگاه عصبی را پایین آورده و سبب معالجه پانیک اتک می شود.

•بابونه

از دیگر داروهای مسکن جهت درمان اختلال پانیک در طب سنتی، بابونه می باشد. این گیاه دارویی به جهت کم نمودن تپش قلب بکار برده می شود. التیام تپش قلب با گذشت زمان از ایجاد حملات پانیک جلوگیری نموده و بدین علت استفاده از بابونه سبب درمان پانیک اتک و مهار نشانه ها می شود.

ملاحظه نمایید که گیاهان دارویی بسیاری در طب سنتی جهت معالجه حملات عصبی پانیک وجود دارند که مسکن بوده و به راحتی خواب کمک بسزایی می کنند. همچنین با گذشت زمان این حملات عصبی را کمتر می نمایند.