نشانه وجود نبض در بدن چیست؟

نبض یا ضربان در بدن نشانگر چه چیزی است؟

نبض یا ضربان در دقیقه نشانگر انقباضات ریتمیک قلب است که برای پمپاژ خون به رگ‌ها ایجاد می‌شود. اندازه‌گیری تعداد ضربان قلب در دقیقه (به عنوان ضربان در دقیقه یا BPM) به معنای اندازه‌گیری ضربان قلب است.

در حالت استراحت، نبض به طور معمول منظم است و معمولاً بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه قرار دارد. هرگونه تغییر خارج از این محدوده می‌تواند مشکلات سلامتی را نشان دهد و در صورت عدم نظارت یا عدم ارتباط با شرایط فیزیولوژیکی مرتبط، ممکن است نشانگر وجود مشکلات زیرین بیماری باشد.

وجود نبض چه را نشان می‌دهد؟

به طور کلی، “نبض” اطلاعاتی درباره ضربان قلب (تعداد ضربان قلب در دقیقه) و الگوی ریتمیک آن را ارائه می‌دهد. در عمل، نبض نشانگر اتساع سریع یک عروق به دلیل تغییرات فشار داخلی آن است. بنابراین، نبض به دلیل تغییر شکلی که دیواره‌های عروق بزرگ در ارتباط با چرخه قلبی تجربه می‌کنند، نشانگر فعالیت قلبی است: تعداد و کیفیت ضربان‌ها با کارایی قلبی-عروقی منطبق است و نشان دهنده عملکرد بهینه قلب در پمپاژ خون است. منابع (۱)

نبض قوی یا ضربان قوی نشانه چه چیزی است؟

وقتی قلب به صورت منظم نتپد، ممکن است یک آریتمی (اختلال ضربان قلب) رخ دهد. در این رابطه:

تاکی‌کاردی: تعریف تاکی‌کاردی به عنوان تپش قلب بیش از ۱۰۰ ضربه در دقیقه در حالت استراحت یا بدون هیچ گونه استرس روانی است. تاکی‌کاردی ممکن است نشانگر یک اختلال عملکردی یا اختلال در فعالیت الکتریکی قلب باشد.

به مقابل، برادی‌کاردی گفته می‌شود که تعداد ضربان قلب در حالت استراحت کمتر است و به عنوان ضربان قلب زیر ۶۰ ضربه در دقیقه در حالت استراحت تعریف می‌شود. برادی‌کاردی می‌تواند علتی فیزیولوژیکی یا پاتولوژیکی داشته باشد (مانند فشار خون داخل جمجمه، بلوک دهلیزی، اختلال عملکرد سینوسی، کم‌کاری تیروئید و غیره).

البته لازم به ذکر است که داشتن ضربان قلب زیر ۶۰ ضربه در دقیقه یا بیش از ۱۰۰ ضربه در دقیقه نه لزوما نشان دهنده وجود یک مشکل پزشکی است. به عنوان مثال، این می‌تواند نتیجه مصرف داروهایی مانند بتابلوکرها باشد.

علل افزایش ضربان قلب یا نبض در دقیقه

افزایش ضربان قلب یا نبض می‌تواند ناشی از تغییرات در ضربان قلب (آریتمی) یا اختلالات قلبی و متابولیک باشد. با این حال، در بعضی موارد، افزایش ضربان قلب ممکن است در غیاب فعالیت غیرعادی قلبی رخ دهد. برخی افراد واقعاً تسریع ضربان قلب را به دلیل فعالیت بدنی، هیجان، مصرف زیاد الکل، سیگار، مصرف زیاد قهوه، بیماری‌های تب دار یا اضطراب تجربه می‌کنند. همچنین، استفاده از برخی داروها (مانند آدرنالین و افدرین) و مواد مخدر (مانند آمفتامین‌ها و کوکائین) می‌تواند به همین افزایش ضربان قلب منجر شود.

افزایش نبض: علل فیزیولوژیکی یا عملکردی

اگر احساس می‌کنید نبض یا ضربان شما در دقیقه نسبت به یک فرد سالم بدون بیماری قلبی افزایش یافته است، عموماً نگران نباشید. در واقع، این یک علامت خوب است که خطراتی برای سلامتی شما به همراه ندارد، به خصوص اگر این افزایش نادر باشد.

در اینگونه موارد، افزایش نبض به مشکلات قلبی مرتبط نیست بلکه ممکن است به دلیل رویدادهای فیزیولوژیکی یا عملکردی باشد، مانند:

فعالیت بدنی بیش از حد: وقتی فعالیت بدنی شما بیش از حد انجام می‌شود، قلب برای تأمین نیازهای بدن باید بیشتر فعال شود و این باعث افزایش نبض می‌شود. همین امر می‌تواند در نتیجه سبک زندگی نامناسب و بی‌تحرکی نیز رخ دهد که در آن نبض به سرعت بالا می‌روید حتی در فعالیت‌های کوچک.

1. استرس عاطفی شدید: وقتی سیستم عصبی سمپاتیک بیش از حد فعال می‌شود، ضربان قلب افزایش می‌یابد و آدرنالین ترشح می‌شود که نیز باعث تسریع نبض می‌شود. این تسریع نبض همچنین ممکن است با احساسات قوی، ترس، خشم و اضطراب همراه باشد.
2. تأثیر سیگار کشیدن: سیگار کشیدن باعث افزایش فشار خون و تسریع ضربان قلب می‌شود و قلب را مجبور می‌کند به صورت سخت‌تری عمل کند.
3. تأثیر مشکلات هضمی در تسریع نبض: افزایش نبض می‌تواند ناشی از مصرف غذاهای سنگین باشد که هضم آنها طولانی مدت است و نیاز به خون زیادی را از دستگاه گوارش می‌طلبد. در نتیجه، قلب باید بیشتر تلاش کند و تعداد ضربان‌ها افزایش یابد. همچنین، عادات غذایی از جمله مصرف مقادیر زیادی از الکل و مواد حاوی کافئین (مانند مصرف بیش از ۴ فنجان قهوه در روز) می‌تواند باعث تسریع ضربان قلب در دقیقه شود.
4. تأثیر گرما: هوای گرم و مرطوب باعث اتساع عروق به عنوان پاسخی به افزایش دمای بدن می‌شود. در واقع، بدن تلاش می‌کند بیشترین مقدار خون را به سمت سطح پوست هدایت کند تا گرما را تنظیم کند. در میان اثرات اتساع عروق، با این حال، فشار خون کاهش می‌یابد و سیستم عصبی به وسیله تسریع ضربان قلب سعی در حفظ ثبات آن دارد.
5. تأثیر یائسگی: تغییرات هورمونی در دوران یائسگی می‌تواند باعث اتساع عروق و افزایش ضربان قلب شود.
6. کاهش پتاسیم: نبض می‌تواند ناشی از کاهش سطح پتاسیم باشد، که یک ماده معدنی ضروری برای سلامتی قلب است.

علل پاتولوژیک افزایش نبض:

افزایش نبض ممکن است به دلایلی که مستقیماً با قلب در ارتباط است، بستگی داشته باشد. این علل عبارتند از:

فشار خون بالا

1. آترواسکلروز (توده‌های چربی و رسوبات در دیواره عروق)
2. بیماری عروق کرونر (تنگی عروق قلب)
3. انفارکتوس میوکارد (بستن کامل عروق قلبی و آسیب به عضله قلب)
4. نارسایی قلبی (عدم توانایی قلب در پمپاژ خون به میزان کافی)
5. بیماری قلبی مادرزادی
6. اختلال در عملکرد دریچه قلب (بیماری دریچه‌ای)
7. آریتمی‌های قلبی (اختلال در نظم ضربان قلب)
8. آسیب شناسی عضله قلب (کاردیومیوپاتی)
9. بیماری‌های التهابی یا دژنراتیو قلب (شامل عفونت‌ها و سرطان‌ها)
10. پنوموپاتی‌های مزمن (افرادی با مشکلات تنفسی مزمن که می‌تواند تأثیری بر قلب داشته باشد)

شرایط غیر قلبی که می‌توانند باعث تحریک یا تشدید نبض شوند، شامل موارد زیر هستند:

• فئوکروموسیتوم: تومور نادر در مدولاهای آدرنال که باعث افزایش متابولیسم می‌شود.
• اختلال عملکرد تیروئید: شامل پرکاری تیروئید، تیروتوکسیکوز و سایر اختلالات مرتبط با تیروئید.
• کم خونی: به ویژه پس از فعالیت بدنی شدید.
• حمله پانیک: وقوع اضطراب حاد که می‌تواند به تحریک نبض منجر شود.
• هیپوکلسمی: کاهش سطح کلسیم در خون.
• هیپوگلیسمی: کاهش سطح قند خون.

موارد فوق، علل غیر قلبی هستند که می‌توانند باعث افزایش نبض شوند یا نبض موجود را تشدید کنند.

در چه نقاطی از بدن نبض بهتر احساس می‌شود؟

نبض به عنوان معیاری برای اندازه‌گیری فشار خون به صورت دستی با قرار دادن انگشت روی قسمتی از شریان تعریف می‌شود. معمولاً تشخیص نبض در ناحیه مچ دست انجام می‌شود. روش ساده‌تر برای اندازه‌گیری ضربان قلب، شناسایی نبض در محدوده دو انگشت زیر انگشت شست است. پس از شناسایی نبض خود، باید به ساعت نگاه کرده و تعداد ضربان در یک دقیقه را شمارش کنید. برای آسانی، می‌توانید نبض خود را به مدت ۱۵ ثانیه بشمارید و سپس عدد حاصل را در چهار ضرب کنید تا به نتیجه‌ای که با ضربان قلب شما مطابقت دارد، برسید. منابع (۲)

وجود نبض نشانه حرکت خون در سرخرگ‌ها است و در کلاس چهارم آموزش می‌دهند.

نبض یک نشانه است که نشان می‌دهد خون در سرخرگ‌ها جریان دارد. در کنار دمای بدن، فشار خون و تعداد تنفس، اندازه‌گیری ضربان قلب در یک دقیقه یا نبض نیز یکی از پارامترهای حیاتی بدن است. این علائم بالینی، نشان‌دهنده عملکرد طبیعی یا تغییر یافته سازمانیسم بدن هستند. به طور عملی، این علائم وضعیت عملکرد ضروری و مرتبط با زندگی را بیان می‌کنند. ضربان قلب تعداد دفعاتی است که چرخه قلب در یک دقیقه کامل می‌شود و اندازه‌گیری نبض این ضربان قلب را نشان می‌دهد.

تعداد نبض

در شرایط عادی، در یک دقیقه، چرخه قلبی حدوداً ۷۰ بار کامل می‌شود و بنابراین ۷۰ ضربان قلب ثبت می‌شود. در ورزشکارانی که به طور منظم تمرین می‌کنند، میانگین ضربان قلب در حالت استراحت حدود ۵۰ ضربه در دقیقه است.

بسیاری از انجمن‌های پزشکی، از جمله انجمن قلب آمریکا، تعداد نبض نرمال یا ضربان در دقیقه را بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه در حالت استراحت، به اصطلاح پس از حداقل ۱۰ دقیقه نشستن یا استراحت، معمولاً ذکر می‌کنند.

تعداد نبض یا ضربان در دقیقه بستگی به نیازهای فیزیکی بدن دارد، از جمله نیاز به دریافت اکسیژن و دفع دی‌اکسید کربن. بنابراین، ممکن است متغیر باشد. شرایطی که می‌تواند باعث تغییر در تعداد معمول نبض شود، شامل ورزش، خواب، اضطراب، استرس، بیماری و برخی درمان‌های دارویی است.

در طول خواب، کمتر بودن تعداد نبض یا ضربان در دقیقه با فرکانس حدود ۴۰ تا ۵۰ ضربه در دقیقه، طبیعی است. همچنین، همانطور که گفته شد، تعداد ضربان کمتر از حد معمول در دقیقه برای افرادی که زیاد ورزش می‌کنند یا ورزشکار هستند نیز رایج است. در واقع، افراد فعال اغلب ضربان قلب کمتری در حالت استراحت دارند (تا ۴۰)، زیرا عضله قلب آنها در وضعیت بهتری قرار دارد و برای حفظ ضربان ثابت نیازی به کار پایدار ندارند. مقدار کم یا متوسط فعالیت بدنی معمولاً نبض استراحت را تغییر زیادی نمی‌دهد.

نبض نشانگر حرکت خون در سرخرگ‌ها است و به طور مستقیم با ضربان قلب مرتبط است. ضربان نبض نشانگر تعداد دفعاتی است که سرخرگ‌ها در یک دقیقه نبض می‌زنند و این تعداد ضربان قلب را نمایان می‌سازد. بدین ترتیب، ضربان قلب و نبض به صورت همزمان و متناسب با یکدیگر عمل می‌کنند.

نبض همان موجی است که با شروع از قلب به عنوان مرکز، از طریق سرخرگ‌های بدن حرکت می‌یابد و به سرخرگ‌های کوچکتر و محیطی انتقال پیدا می‌کند. به عبارت دیگر، ضربان قلب در سرخرگ‌ها به صورت نبض قابل مشاهده است و با گوش دادن به صدای قلب می‌توان هماهنگی نسبی آن با نبض را حس کرد.

نبض قابل تشخیص در تمامی سرخرگ‌های بدن است. با این حال، احساس نبض یا ضربان قلب در دقیقه در رگ‌هایی که نزدیک سطح پوست قرار دارند، آسان‌تر است. به عنوان مثال، می‌توان به راحتی نبض را در رگ‌هایی مانند سرخرگ شعاعی مچ دست، سرخرگ کناری فک با رنگ قرمز، سرخرگ کاروتید کناری گردن و غیره، تشخیص داد و تعداد ضربان را شمارش کرد.

مناابع: مجله پزشکی سلامتی تب