اگر فتق عمل نشود چه می‌شود؟

فتق هنگام خروج غیرطبیعی یک بافت یا عضو از عضله یا یافت نگه‌دارنده اتفاق می‌افتد. این اتفاق بیشتر در نواحی شکم و کشاله ران و اطراف بیضه‌ها رخ می‌دهد. در موارد خفیف بودن نیاز به عمل جراحی ندارد، اما در موارد حاد حتماً باید توسط پزشک عمل شود. علائم فتق ممکن است به‌صورت درد در نواحی درگیر یا ناراحتی‌های وابسته به آن مثل سرفه کردن بروز کند. افراد دچار شده به انواع مختلف فتق، بیشترین تأثیر این بیماری را موقع فعالیت‌های سخت‌تر روزمره، ورزش کردن و ادرار یا مدفوع کردن مشاهده می‌کنند. پوشیدن زیرپوش‌های جذب و حمایتی و مخصوص به این بیماری، معروف به فتق بند تا حدی نقش کنترل‌کننده این بیماری را ایفا می‌کند. بیشتر انواع فتق‌ها به‌عنوان تهدیدکنندگان بالقوه زندگی خطرناک نیستند، اما خودبه‌خود هم از بین نمی‌روند. تنها راه درمان مؤثر فتق، عمل جراحی است. نیاز بیمار به جراحی، به‌اندازه بیرون‌زدگی فتق و شدت علائم آن ربط دارد. فتق معمولاً به‌مرورزمان بدتر می‌شود، پس اگر با عمل جراحی درمان نشود، می‌تواند برای فرد خطرناک باشد.

فتق چیست و چه علائمی دارد

در بسیاری از بیماران، فتق (Hernia) علامتی ندارد. ساده‌ترین علامتی که می‌توانید فتق را با آن بشناسید، برآمدگی یا بیرون‌زدگی یک ناحیه در بدن، عموماً در شکم و زیر شکم است. علائم برآمدگی فتق ممکن است هنگام دراز کشیدن ناپدید شود اما وقتی‌که فردِ دچار این عارضه‌ ایستاده است یا خم شود یا سرفه کند، حتماً از طریق مشاهده یا لمس کردن متوجه برآمدگی فتق می‌شود. وجود ناراحتی یا درد در ناحیه اطراف توده هم در مراحل پیشرفته‌تر فتق بروز می‌کند. فتق در اثر ترکیبی از ضعف و فشار عضلانی ایجاد می‌شود. دلایل رایج ضعف یا کشیدگی عضلانی بیشتر شامل سالخوردگی، مشکلات مادرزادی، آسیب خارجی از طریق جراحات یا جراحی، ورزش شدید، مشکلات گوارشی و چاقی می‌شود.

انواع شایع‌تر فتق

۱- فتق اینگوینال

این نوع فتق که با نام فتق کشاله ران هم شناخته می‌شود، ناحیه کانال اینگوینال در نزدیکی بیضه را درگیر می‌کند. باعث برجستگی قسمتی از کشاله ران یا کیسه بیضه می‌شود.

۲- فتق هیاتال

فتق هیاتال بخش متصل معده به پرده دیافراگم را درگیر می‌کند. دیافراگم جزئی از دستگاه تنفسی انسان است و به شکل یک پرده گوشتی، کار دم و بازدم را راحت می‌کند. افراد سالخورده‌تر بیشتر به این نوع فتق دچار می‌شوند. رفلکس معده مهم‌ترین نشانه آن است و مانند سایر فتق‌ها ممکن است به عمل نیاز داشته باشد.

۳- فتق ناف

فتق ناف بیشتر در کودکان و نوزادان بروز می‌دهد. بیرون زدن روده‌ها از دیواره شکمی نزدیک ناف، مهم‌ترین نشانه آن است. این فتق تنها نوعی است که با قوی‌تر شدن عضلات شکم، ممکن است خودبه‌خود از بین برود؛ اما اگر تا ۵ سالگی از بین نرود، نیاز به عمل جراحی دارد.

۴- فتق شکمی

فتق شکمی زمانی اتفاق می‌افتد که یک بافت از سوراخی در ماهیچه‌های شکم شما بیرون می‌زند. چاقی و بارداری مهم‌ترین عوامل ایجاد این نوع فتق هستند.

فتق اینگوینال و ناباروری

در حدود ۶۶ درصد از افراد مبتلا به فتق، فتق اینگوینال یا فتق کشاله ران وجود دارد. این نوع فتق شایع‌ترین نوع فتق است و زمانی رخ می‌دهند که روده از یک نقطه ضعیف یا ناحیه دچار پارگی در دیواره انتهایی شکم و اغلب در کانال اینگوینال، بیرون می‌زند. کانال اینگوینال در کشاله ران قرار دارد و در مردان به کیسه بیضه و در زنان به رحم نزدیک‌تر است. نزدیکی ناحیه بروز این نوع فتق به دستگاه‌های تولیدمثل و باروری، اغلب باعث ایجاد نگرانی افراد در مورد ایجاد ناباروری می‌شود. این عارضه به‌طورمعمول و در موارد خفیف باعث ایجاد ناباروری نمی‌شود، اما اگر تحت درمان قرار نگیرد و به بافت دستگاه‌های تولیدمثل آسیب برساند، بیمار را دچار ناباروری می‌کند.

عمل فتق

درمان‌های کلی انواع فتق شامل استفاده از انواع فتق بند‌ها، درمان‌های دارویی و عمل جراحی می‌شود. در مورد فتق هیاتال، دارو‌هایی که بتوانند اسید معده را کاهش بدهند، تجویز می‌شود.
مهم است که علائم فتق را بشناسید و اگر مشکوک به داشتن آن هستید به پزشک اورولوژی مراجعه کنید. فتق درمان‌نشده به‌خودی‌خود از بین نمی‌رود و می‌تواند خطرناک باشد. پزشک می‌تواند فتق شما را ارزیابی کرده و بهترین گزینه درمانی را تعیین کند.
رو‌ش‌های مختلف جراحی فتق وجود دارد. جراحی باز، جراحی لاپاراسکوپی و جراحی رباتیک، متداول‌ترین روش‌های عمل فتق است.

۱- عمل باز: در جراحی باز برشی در بدن و در محل فتق ایجاد می‌شود. بافت بیرون‌زده در جای خود قرار می‌گیرد و دیواره ماهیچه‌ای ضعیف شده هم از طریق بخیه دوباره ترمیم می‌شود. در این عمل بسته به نوع و شدت فتق ممکن است از نوعی توری مخصوص پزشکی در ناحیه موردنظر استفاده شود که در طول درمان وظیفه حمایت از ناحیه درگیر را ایفا خواهد کرد.
۲- عمل لاپاراسکوپی: به‌جای بریدگی در قسمت بیرون‌زدگی، برش‌های کوچکی ایجاد می‌شود تا امکان واردکردن ابزار‌های جراحی برای تکمیل عمل فراهم شود.
۳- عمل رباتیک: ترمیم فتق به روش رباتیک مانند جراحی لاپاراسکوپی از برش‌های کوچکی در ناحیه درگیر ایجاد می‌شود. جراح از طریق کنسول هدایت‌کننده، ابزار جراحی را باهدف ترمیم ناحیه بیرون‌زده هدایت می‌کند.

عمل فتق چند ساعت طول می‌کشد؟

هرکدام از روش‌های جراحی مزایا و معایب خودشان را دارند و درنهایت بسته به تشخیص پزشک و شرایط بیمار انتخاب می‌شود. مدت‌زمان عمل فتق دغدغه‌ی خیلی از بیماران است و دوست دارند از زمان دقیق آن مطلع باشند. قبل از انجام عمل، پزشک حتماً بیمار را در این زمینه راهنمایی خواهد کرد، اما عمل‌های فتق بیشتر جزء عمل‌های سبک به شمار می‌آیند و به‌طورمعمول حدود ۳ الی ۴ ساعت زمان می‌برند.

عوارض بعد از عمل جراحی فتق چیست؟

بهبودی افرادی که تحت عمل جراحی ترمیم فتق قرار می‌گیرند به شرایط بدنی، نوع و اندازه فتق، روش جراحی و رعایت نکات بعد از عمل بستگی دارد. به‌طورکلی برای اکثر بیماران بهبودی حاصل می‌شود. در بعضی از موارد ممکن است فتق بعد از جراحی دوباره عود کند.

درد بعد از عمل فتق چقدر طول می‌کشد؟

جراحی باز معمولاً تحت بیهوشی موضعی انجام می‌شود و خطرات و مشکلات بیهوشی عمومی را ندارد، اما جراحی لاپاراسکوپی و رباتیک معمولاً پس از عمل درد کمتری برای بیمار خواهد داشت و او را از این نظر کم‌تر اذیت می‌کند. وجود درد در نواحی ترمیم‌شده تا مدتی طبیعی است و تا زمان بسته شدن زخم و ترمیم نسبی پوست توسط دارو‌های مسکن کنترل می‌شود. برای تشخیص برخی از انواع فتق هم نیاز به انجام آزمایش آندوسکوپی است. آندوسکوپی معمولاً همراه با مقداری درد است، اما این هم با بی‌حس‌کننده‌های موضعی تا حدود زیادی برطرف می‌شود.

آیا عمل فتق بیضه باعث ناباروری می‌شود؟

ایجاد ناباروری در مردان بعد از عمل فتق بیضه، یک باور عمومی و شایع است. فتق بیضه و فتق کشاله ران اغلب بسیار خطرناک پنداشته می‌شود. اما باید در نظر گرفت که در صورت انجام درست این عمل و آسیب نرسیدن به عروق و لوله اسپرم، باعث ناباروری مردان نمی‌شود.

درمان فتق بدون جراحی

گاهی درمان‌های خانگی و رعایت نکاتی می‌تواند به درمان فتق بدون جراحی یا کاهش علائم کمک کند. برخی از این راهکار‌ها به شرح زیر است:

• استفاده از فتق بند‌ها

فتق بند‌ها لباس‌های حمایتی مخصوصی هستند که کمک می‌کند نواحی بیرون‌زده شده، به‌جای طبیعی خودشان برگردند.

• افزایش مصرف فیبر

افزایش مصرف فیبر ممکن است به رفع یبوست کمک کند. یبوست فشار روده‌ها را زیاد می‌کند و باعث تشدید علائم و بیرون‌زدگی فتق می‌شود. غذا‌های پر فیبر بیشتر شامل غلات کامل، میوه‌ها و سبزی‌ها می‌شود.

• کم کردن حجم وعده‌های غذایی

تغییرات رژیم غذایی می‌تواند به کم کردن علائم فتق کمک کند. نخوردن وعده‌های غذایی سنگین، خودداری از خم شدن و دراز کشیدن موقع خوردن غذا و حفظ وزن مناسب برای درمان فتق لازم است.

• اصلاح رژیم غذایی

خوردن بعضی از غذا‌ها برای فتق خوب نیست. گوجه‌فرنگی و غذا‌های پر ادویه و تند ازاین‌دست هستند.

• ترک سیگار

سیگار کشیدن موجب افزایش بیشتر انواع فتق می‌شود.

• ورزش کردن

انجام حرکات ورزشی باهدف تقویت عضلات اطراف ناحیه‌ی دچار فتق شده، به کاهش برخی علائم یا جلوگیری از بروز فتق کمک می‌کند. البته ورزش‌های سنگین مثل وزنه‌برداری یا ورزش‌هایی که به شکم فشار وارد می‌کند، نمی‌تواند در درمان فتق به افراد کمک کند. انجام حرکات ساده ورزشی بهتر است تحت نظر پزشک و فیزیوتراپیست انجام شود.