مسکن های بدون نسخه در داروخانه ها برای تسکین و درمان انواع درد

داروهای مختلفی می توانند دردهای کوتاه مدت و طولانی مدت را درمان کنند. برخی از مسکن های بدون نسخه در دسترس همگان هستند، در حالی که برخی دیگر نیاز به نسخه پزشک دارند.

درد طولانی مدت یا (مزمن) با ترکیبی از داروهای ضد درد و گزینه های غیر دارویی مانند ورزش و مدیتیشن مدیریت می شود. اگر داروهایتان به شما در کاهش درد کمک نمی کند یا اگر عوارض جانبی آن شما را نگران کرده با پزشک خود صحبت کنید.

داروی مسکن چیست؟

داروهای مسکن برای مدیریت دردها استفاده می شوند. این داروها محل درد را شناسایی کرده و با تغییرات شیمیایی و فیزیکی در مغز درد را کاهش می دهند.

برخی از مسکن ها را می‌ توان بدون نسخه (OTC) خریداری کرد، به این معنی که برای دسترسی به آنها نیازی به نسخه پزشک ندارید.

اگر درد شما ادامه دار باشد و به اندازه کافی کنترل نشود باید با پزشک خود صحبت کنید. پزشکان استراتژی ‌های مختلفی را برای مدیریت دردهای مزمن، از جمله داروهای تجویزی و درمان های طبیعی بدون دارو، توصیه خواهند کرد.

انواع مختلف مسکن های بدون نسخه چیست؟

تجربه افراد از درد متفاوت است و هر شخصی روش‌ های مختلفی را برای کمک به درد خود انتخاب خواهد کرد. گزینه های مختلف تسکین درد نیز با شرایط خاص برای آنها مناسب خواهد بود.

داروهای بدون نسخه (OTC) عبارتند از:

۱. پاراستامول

۲. داروهای ضد صرع، مانند: پره گابالین، گاباپنتین یا کاربامازپین

۳. داروهای ضد افسردگی، مانند: آمی تریپتیلین یا دولوکستین

۴. مواد مخدر، مانند: کدئین، مورفین یا ترامادول

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن، آسپرین یا دیکلوفناک در این دسته قرار دارند. همچنین ژل ها و کرم های حاوی داروهایی مانند NSAID ها و کپسایسین که از طریق پوست (داروهای موضعی) جذب می شوند در دسته پاراستامول هستند.

انواع دیگری از داروها نیز وجود دارند که علت درد شما را درمان می کنند، مانند شل کننده های عضلانی یا کورتیکواستروئیدها. البته راه ‌های زیادی برای کاهش درد وجود دارند که شامل دارو نخواهند شد. مانند مدیریت استرس، مدیتیشن یا ورزش. با پزشک خود صحبت شاید این گزینه ها برای شما مفید باشند.

مسکن های بدون نسخه

برخی از داروهای مسکن برای دردهای خفیف تا متوسط ​​را می توان بدون نسخه از داروساز یا داروخانه خریداری کرد. اما دسترسی به داروهای OTC آسان تر است، اما این داروها خطراتی را به همراه دارند. داروهای OTC می توانند عوارض جانبی ناخواسته ای ایجاد کنند و بر عملکرد سایر داروها، به ویژه داروهای نسخه ای تأثیر بگذارند.

داروساز یا دکتر داروخانه می تواند به شما در تشخیص این عامل کمک کند، زیرا او داروهای بی خطر و خطرناک را می شناسد.

دو نوع متداول از داروهای ضد درد OTC در بازار وجود دارد:

پاراستامول

پاراستامول اغلب در صورت داشتن درد کوتاه مدت این دارو برای شما توصیه می شود.

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی:(NSAIDs) گروهی از داروها هستند که با کاهش تورم و التهاب درد را تسکین می دهند. این داروها شامل آسپرین، ایبوپروفن و دیکلوفناک است.

برخی از داروهای تجویزی نیز در این دسته قرار دارند. برای دسترسی به داروهای خاصی به نسخه پزشک نیاز دارید. دندانپزشکان و برخی از پرستاران مجاز نیز می توانند این داروها را برای شما تجویز کنند. در ادامه به معرفی از این داروها می‌ پردازیم.

NSAID های تجویزی

برخی از NSAID ها، را می توانید بدون نسخه در دوزهای پایین خریداری کنید، (مانند دیکلوفناک و ناپروکسن). سایر NSAID ها (مانند ملوکسیکام) و مهارکننده های (COX-2 مانند سلکوکسیب) فقط با نسخه پزشک در دسترس هستند. این داروها برای افرادی که مشکلات معده، مشکلات کبدی، فشار خون بالا یا آسم دارند، مناسب نیستند.

داروهای دارای مواد مخدر

مواد مخدر (مانند اکسی کدون، مورفین و کدئین) را می توان برای درمان دردهای ضعیف ​​یا شدید (حاد) کوتاه مدت، به کار برد. از جمله در دردهای پس از جراحی، یا برای دردهای مزمن در افراد مبتلا به سرطان قابل استفاده است. البته این داروها نیز فقط زمانی باید استفاده شوند که پزشک شما تشخیص دهد که سایر درمان ها قادر به تسکین درد شما نیستند یا نمی توانید آنها را تحمل کنید.

البته شواهد روشنی مبنی بر اینکه مواد افیونی در مدیریت درد مزمن غیر سرطانی مفید هستند وجود ندارد. مواد مخدر می توانند اعتیاد آور باشند و ممکن است عوارض جانبی جدی مانند مشکلات تنفسی ایجاد کنند. حالت تهوع، استفراغ، یبوست و خواب آلودگی نیز از عوارض این مواد است.

هر چه فرد مدت بیشتری از مواد مخدر استفاده کند، احتمال بروز عوارض جانبی نا خواسته بیشتر خواهد شد. بهتر است این مواد را در کوتاه ترین زمان مصرف استفاده کنید.

داروهای ضد صرع

داروهای ضد صرع گاباپنتین و پره گابالین، برای افراد مبتلا به درد عصبی (نورالژی) یا افراد مبتلا به فیبرومیالژیا تجویز می شوند. کاربامازپین همچنین یک داروی ضد صرع است که می تواند به کاهش درد شدید کمک کند.

داروهای ضد افسردگی

داروهای ضد افسردگی برای کمک به مدیریت انواع خاصی از دردهای مزمن، به عنوان مثال برای درمان درد عصبی (نورالژی) و برای درد ناشی از فیبرومیالژیا تجویز می شوند.

محصولات موضعی

برخی از داروهای تسکین دهنده را می توان مستقیماً روی پوست اعمال کرد. این داروها موضعی نامیده می شوند و می توانند برای تسکین دردهای کوتاه مدت (مثلاً در آرتروز) مفید باشند.

داروهای ضد درد موضعی اغلب حاوی داروهای نوع NSAID مانند ایبوپروفن، دیکلوفناک یا پیروکسیکام هستند. کاهش التهاب و تورم از فواید این داروهاست. کپسایسین عصاره ای از فلفل تند است که در داروهای مسکن موضعی نیز استفاده می شود.

مقادیر کمی دارو می تواند از محصولات موضعی به جریان خون شما جذب شود، بنابراین استفاده از مقدار مناسب بسیار مهم است. همیشه قبل از استفاده دستورالعمل های روی بسته بندی را بخوانید. همچنین اگر از نوع مصرف دارو مطمئن نیستید با داروساز یا پزشک خود صحبت کنید.

انواع مکمل

برخی افراد، از مکمل‌ها برای کاهش درد مزمن خود استفاده می کنند، اگرچه شواهد کمی برای حمایت از این امر وجود دارد. اما برای دردهای مزمن ناشی از آرتروز، بسیار مفید است. مصرف گلوکزامین یا کندرویتین می تواند به این دردها کمک کند.

مکمل ‌های اسید چرب امگا ۳ می ‌توانند به دردهای مزمنی که بدن شما را تحت تأثیر قرار می ‌دهند، و همچنین درد گردن و شانه و درد پریود (قاعدگی) کمک کنند.

سایر داروها

سایر داروهایی که برای کمک به کنترل درد استفاده می شوند عبارتند از:

استروئیدها، مانند پردنیزولون یا پردنیزون، برای کمک به کاهش درد ناشی از التهاب یا آرتریت
شل کننده های عضلانی، مانند اورفنادرین برای کمک به درمان درد ناشی از رگ به رگ شدن، کشیدگی یا سایر آسیب های عضلانی
کافئین که می تواند به سایر داروهای مسکن اضافه شود و اثر آنها را افزایش دهد
اگر داروهای دیگر مفید نباشند. حشیش، می تواند برای دردهای عصبی موثر باشد. این دارو باید توسط یک پزشک متخصص در استفاده از آن، تجویز شود.

آیا مصرف طولانی مدت داروهای مسکن خطرناک است؟

برای برخی از بیماری ها (مانند آرتریت روماتوئید)، مصرف منظم داروهای مسکن می تواند بخش مهمی از مدیریت بیماری شما باشد. اما نباید در مصرف دارو نیز افراط کرد.

برخی از اوقات راه‌های جایگزین و غیر دارویی برای مدیریت درد وجود دارد. با پزشک خود صحبت کنید تا با استفاده از این روش ها به شما کمک کنند.

آیا مسکن های بدون نسخه عوارض جانبی دارند؟

داروها می توانند عوارض ناخواسته ایجاد کنند، حتی اگر داروهای ضد درد خود را دقیقاً طبق توصیه پزشک مصرف کنید. برخی عوارض جانبی بعد از ترک دارو کاهش یا افزایش می یابد. بنابراین بدون مشورت با پزشک یا داروساز خود، مصرف داروهای خود را قطع نکنید و دوز مصرفی خود را تغییر ندهید.

سایر داروها، مانند مواد مخدر، می توانند در هر زمانی از مصرف خود عوارض جانبی جدی ایجاد کنند. اگر دچار عوارض جانبی شدید، در اسرع وقت با پزشک خود صحبت کنید.

هر دارویی عوارض جانبی احتمالی خاص به خود را دارد. این اطلاعات را می‌ توان در بروشور اطلاعات داروهای مصرفی یافت.

آیا مسکن های بدون نسخه اعتیاد آور است؟

داروهای مسکن که حاوی مواد مخدر هستند که بالقوه اعتیاد آور خواهد بود. پس از مصرف این داروها حتی برای مدت کوتاهی، نسبت به آن دارو مقاومت نشان خواهید داد، به این معنی که با گذشت زمان برای رسیدن به همان سطح از تسکین درد، به دوزهای بالاتری نیاز دارید.

هر چه دوز داروی مصرفی شما بیشتر باشد، خطر عوارض جانبی ناخواسته و بالقوه بیشتر می شود. همچنین ممکن است به داروهای اپیوئیدی وابسته شوید، به این معنی که اگر مصرف آنها را متوقف کنید ممکن است علائم ترک مواد مخدر را تجربه کنید و هوس مصرف مواد افیونی کنید.

برخی از افراد ممکن است پس از مصرف این داروها به مواد مخدر معتاد شوند، علائم اعتیاد عبارتند از هوس غیر قابل کنترل و ناتوانی در کنترل مصرف مواد، حتی اگر تأثیر منفی بر روابط شخصی یا مالی شخص داشته باشد. با این حال، اگر داروهای اپیوئیدی را طبق دستور پزشک مصرف کنید، معتاد نخواهید شد.

نکاتی برای استفاده ایمن از داروهای مسکن

مطمئن شوید که پزشکتان از نوع داروهایی که از داروخانه تهیه کرده‌ اید خبر دارد.
نحوه استفاده از داروهای خود را بررسی کنید و آنها را طبق توصیه پزشک مصرف نمایید.
اگر داروهایتان به شما در کنترل درد کمک نمی کنند یا اگر مشکلاتی یا عوارض جانبی دارید، با پزشک خود صحبت کنید.
هرگز داروهای خود را با افراد دیگر به اشتراک نگذارید و داروی شخص دیگری را امتحان نکنید.
مصرف داروهای مسکن را به طور ناگهانی قطع نکنید. از پزشک یا داروساز خود در مورد چگونگی قطع یا کاهش دارو بپرسید.
داروها را در مکانی امن دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.
داروهای مسکن استفاده نشده را به داروخانه برگردانید تا داروخانه آنها را معدوم کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر درد با داروهای بدون نسخه (OTC) درمان نشد باید با پزشک خود صحبت کنید. همچنین اگر داروهایتان به شما در کنترل درد کمک نمی کند یا اگر عوارض جانبی دارید، باید با پزشک خود مشورت نمایید. برخی از داروهای ضد درد، به ویژه مواد مخدر، درد شدیدی را در شما ایجاد می کنند.

مسکن های بدون نسخه در ایران

مسکن ها طیف گسترده ‌ای از داروها با مکانیسم ‌های مختلف هستند. در گزارش سازمان غذا و دارو در سال ۱۳۹۹ آمده است که ۴۴ میلیارد و ۵۲۶ میلیون عدد دارو توسط ایرانیان مصرف شده و داروی ژلوفن، استامینوفن، استامینوفن کدئین و سرما خوردگی بزرگسالان بیشترین میزان مصرف را داشته اند.

استامینوفن

این دارو برای درمان دردهای خفیف استفاده می شود. در ادامه به موارد مصرف استامینوفن اشاره شده است:

دردهای عضلانی
آرتریت
دندان درد، گلو درد، سر درد، کمر درد
دردهای قاعدگی
سرماخوردگی، تب و آنفولانزا
از استامینوفن برای کاهش درد دندان به خصوص در آوردن دندان برای نوزادان نیز مورد استفاده قرار می گیرد. مصرف بیش از حد استامینوفن باعث آسیب کبدی خواهد شد، مصرف بیش از ۴۰۰۰ میلی گرم استامینوفن در روز بدون دستور پزشک ممنوع است.

استامینوفن از مسکن های بدون نسخه است که می توان از داروخانه تهیه کرد. مصرف این دارو بدون نسخه پزشک برای زنان باردار ممنوع است زیرا استامینوفن وارد شیر مادر می شود. همچنین برای مصرف نوزادان و کودکان باید از انواع مخصوص کودکان مانند قطره های استامینوفن استفاده شود.

عوارض جانبی مسکن استامینوفن

از دست دادن اشتها
تهوع
استفراغ
معده درد
تعریق و گیجی
ضعف
علائم دیگر شامل ادرار تیره و زردی پوست، درد در بالای معده یا سفیدی چشم است.

ایبوپروفن

ایبوپروفن غیر استروئیدی و داروی ضد التهابی است و برای بزرگسالان و کودکان بالای ۶ ماه تجویز می شود. در ادامه به موارد مصرف ایبوپروفن اشاره شده است:

کاهش تب
سر درد، دندان درد، کمر درد
آرتریت، گرفتگی عضلات ناشی از قاعدگی
جراحت جزئی

مصرف ایبوپروفن در موارد زیر باید تحت نظر پزشک تجویز شود:

بیماری قلبی
فشار خون بالا
کلسترول بالا
دیابت
حمله قلبی
سکته مغزی یا لخته شدن خون
زخم معده یا خونریزی
سابقه بیماری کبد، کلیه و آسم
مصرف ایبوپروفن اثر آسپرین را در حفاظت از قلب و عروق خونی کاهش می دهد. در صورت اجبار مصرف، ایبوپروفن را ۳۰ دقیقه بعد از مصرف آسپرین یا هشت ساعت قبل آن مصرف نمایید. در هنگام مصرف ایبوپروفن از مصرف الکل اجتناب کنید زیرا خطر خونریزی معده را افزایش می دهد.

عوارض جانبی ایبوپروفن

ضعف یا بی حسی ناگهانی در بدن
اختلال در گفتار
تورم پا
احساس تنگی نفس
تهوع، استفراغ
نفخ
خون ریزی
سرگیجه، سردرد

ناپروکسن

ناپروکسن غیر استروئیدی و یک داروی ضد التهابی است. این دارو برای درمان درد یا التهاب ناشی از شرایطی مانند سردرد، نقرس، آرتریت، دردهای قاعدگی، دردهای عضلانی، التهاب تاندون و درد دندان مصرف می شود.

ناپروکسن خطر ابتلا به سکته مغزی و حمله قلبی را افزایش می دهد. افراد دارای سابقه بیماری های قلبی بدون دستور پزشک نمی توانند این دارو را مصرف کنند.

استفاده از ناپروکسن در دوران بارداری و دوران شیردهی ممنوع است، زیرا این دارو موجب بروز نارسایی های قلبی و کلیوی در نوزاد می‌شود.

عوارض جانبی ناپروکسن

خس خس سینه و مشکل در تنفس
تورم صورت، لب ها، زبان و گلو
حساسیت به گرما و نور خورشید
درد قفسه سینه
بی حسی یا ضعف ناگهانی
اختلال در گفتار
ناراحتی معده، تهوع و سوزش سر دل
سرگیجه، سردرد و خواب آلودگی
مقدار مصرف ناپروکسن برای کاهش خطر خونریزی معده با دستور پزشک مشخص می شود.

مورفین

مورفین یکی دیگر از مسکن های بدون نسخه متعلق به گروهی از مسکن های مخدر قوی است. این داروها با تأثیر بر مغز باعث کاهش و تسکین درد می شوند. مورفین و دیگر داروهای مخدر برای دردهای بسیار شدید مانند دردهای حاصل از شیمی درمانی و دردهای سرطانی استفاده می شوند.

مورفین اعتیاد آور است و قطع ناگهانی آن باعث عوارض شدیدی مانند بی قراری، آبریزش بینی و چشم، دردهای عضلانی، تحریک پذیری و اضطراب می شود.

موارد مصرف مورفین

مصرف مورفین برای بیمارانی با بیماری کلیوی، مشکل در ادرار کردن (مثل بزرگ شدن پروستات)، اختلالات مغزی، مشکلات تنفسی، بیماری کبدی، اختلالات روانی، بیماری لوزالمعده و … توسط پزشک تجویز می شود.

این دارو اثرات نامطلوبی بر نوزاد خواهد داشت. مشکل تغذیه، مشکل تنفس و آسیب های مغزی و از عوارض مصرف مورفین در زنان باردار و شیرده است.

عوارض جانبی مورفین

حالت تهوع، استفراغ
یبوست
سرگیجه یا خواب آلودگی
تشنج
سکته مغزی، سکته قلبی
اعتیاد شدید
قطع تنفس
گیجی مداوم و آسیب های مغزی

ترامادول

ترامادول یک تریاک مصنوعی است. این دارو همانند سایر داروهای مخدر بر مغز اثر می گذارند و باعث کاهش درد می شوند.

احتمال تشنج در مصرف کنندگان این دارو بالاست. این دارو برای بیماران زیر ممنوع است:

بیماران دارای مشکلات تنفسی
بیمارانی که انسداد روده یا معده دارند
کسانی که سوء مصرف مواد مخدر و الکل دارند
نکته: استفاده بیش از حد این دارو باعث مرگ می شود.

عوارض جانبی ترامادول

کندی تنفس
کندی ضربان قلب یا نبض ضعیف
احساس سبکی سر
تشنج، تهوع، استفراغ
از دست دادن اشتها
سرگیجه، خستگی و ضعف شدید

 

جمع بندی

عوارض جانبی مسکن های بدون نسخه برای هر شخصی متفاوت خواهد بود. به طور کلی باید از مصرف بی رویه دارو و به خصوص داروهای مخدر و بدون نسخه پزشک خودداری کنید. در صورت بروز هرگونه عارضه باید در اولین فرصت به پزشک مراجعه کرد و برای درمان قطعی اقدام نمایید.