بهترین قرص اورژانسی چیست و کی و چگونه باید مصرف کرد + عوارض قرص اورژانسی

اتخاذ یک روش جلوگیری از بارداری مناسب در آسودگی خاطر و لذت از مقاربت جنسی بسیار موثر است. در حال حاضر روش های مختلفی نظیر استفاده از کاندوم یا وازکتومی، ای یودی و قرص اورژانسی و… توسط زوجین انتخاب می شود. استفاده از قرص های اورژانسی جزو قدیمی ترین روش های پیشگیری از بارداری است که زوجین بسیاری را از بارداری خارج از برنامه نجات می دهد.

به همین دلیل پزشکان و متخصصین به زنانی که رابطه جنسی خود را با شریک جنسی خود آغاز کرده اند توصیه می کنند راجع به انواع روش های پیشگیری از بارداری بالاخص قرص های اورژانسی اشراف کامل داشته باشند تا در صورت لزوم در اسرع وقت نسبت به مصرف آن اقدام نمایند.

در این مقاله قصد داریم به مهم ترین نکات در زمینه مصرف قرص های اورژانسی و همچنین مزایا و معایب آنها بپردازیم پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

قرص اورژانسی چیست؟

همان طور که از عنوان این نوع قرص مشخص است نباید از آن به عنوان قرص پیشگیری از بارداری روتین استفاده شود. از نام های دیگر این سری قرص ها می توان به “ضد بارداری اورژانسی” و “قرص صبح روز بعد ” اشاره نمود.

زمان مصرف قرص اورژانسی هر ماه و هر هفته نیست وحداکثر دو الی سه مرتبه در سال است! مثلا در هنگام بروز اتفاقاتی نظیر اسیب کاندوم در حین رابطه یا تجاوز جنسی می توان از قرص اورژانسی استفاده نمود.

نحوه عملکرد قرص های اورژانسی به چه صورت است؟

هنگامی که اسپرم و تخمک با هم ملاقات میکنند لقاح صورت می گیرد و سلول تخم تشکیل می شود. این سلول تخم در رحم گردش می کند تا محل مناسبی رسیده و ان مکان را برای لانه گزینه و رشد و توسعه انتخاب کند.

هنگامی که فردی بعد از رابطه جنسی محافظت نشده از قرص های اورژانسی نظیر لوونورژسترول استفاده می کند، لوونورژسترول به چندین روش از لقاح و لانه گزینی و در نتیجه بارداری ممانعت می کند: یکی از اولین اقدامات تغییر غلظت ترشحات دیواره رحمی است که سبب کاهش احتمال برخورد اسپرم و تخمک خواهد شد. قدم بعدی نامساعد سازی دیواره رحم برای ممانعت از لانه گزینه تخم لقاح یافته است. در نتیجه در صورت عدم یافتن مکان مناسب برای لانه گزینی تخم لقاح یافته دفع می شود.

روش دیگر قرص های جلوگیری از بارداری اورژانسی تاخیر یا جلوگیری از آزاد شدن تخمک توسط تخمدان هاست.

بهترین قرص اورژانسی

بسیاری از افراد در جستجوی اسم قرص اورژانسی ضد بارداری یا بهترین بهترین قرص اورژانسی خارجی هستند اما بهتر است پیش از پاسخ به این سوالات شما را انواع قرص اورژانسی آشنا کنیم.

۱٫ قرص های اورژانسی حاوی دوز بالایی از هورمون پروژسترون هستند و در بسته بندی های یک عددی یا دو عددی عرصه می شوند. این قرص ها عموما با نام تجاری لوونورژسترول نیزشناخته می شوند.

قرص دو عددی در دو دوز ۰٫۷۵ میلی گرمی بوده و می توان ان را به دو شکل مجزا مصرف کرد:

• می توان یکی از قرص ها را بلافاصله بعد از رابطه جنسی محافظت نشده استفاده کرد و مصرف قرص دیگر را به ۱۲ ساعت بعد موکول نمودن
• می توان هر دو قرص را در یک نوبت و همزمان مصرف کرد.

قرص یک عددی دارای دوز ۱٫۵ میلی گرمی است و می توان آن را بلافاصله بعد از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف کرد تا میزان اثربخشی ان بیشتر شود.

حال سوالی که احتمالا در ذهن شماست این است که بهترین زمان مصرف قرص اورژانسی لوونورژسترول چه زمانی است؟

در پاسخ باید بگوییم که شما تنها مجاز به استفاده از یک قرص لوونورژسترول در طول چرخه قاعدگی خود هستید از طرفی نمی توانید بیش از دو الی ۳ قرص لوونورژسترول را در طول سال استفاده نمایید.

نکته دیگر در طریقه مصرف قرص اورژانسی دوتایی این است که می توانید این نوع قرص ها را در هر زمانی از طول چرخه قاعدگی خود استفاده کنید اما توجه داشته باشید که صرفا یک بار مجاز هستید!

۲٫ Ella دسته ای دیگر از قرص های ضد بارداری اورژانسی بوده که دارای هورمون نیست. این دسته از قرص ها ضد پروژستین است و می توان ان را تا ۵ روز بعد از رابطه جنسی غیر ایمن نیز مصرف کرد. لازم به ذکر است که فروش این نوع قرص های ضد بارداری اورژانسی فقط با دستور پزشک امکان پذیر می باشد.

توصیه می شود تا ۷۲ ساعت بعد از رابطه جنسی محافظت نشده از قرص اورژانسی استفاده نمایید. اثر این قرص ها تا ۳ الی ۵ روز بعد از رابطه نیز پابرجاست ولی هر چقدر سریعتر مصرف شوند احتمال موفقیت ان در جلوگیری از بارداری بیشتر است. به طور مثال در صورتی که قرص لوونورژسترول را تا ۷۲ ساعت بعد از رابطه مصرف کنید احتمال عدم بارداری ۷۵ الی ۹۸% خواهد بود.

اگر به قرص اورژانسی دسترسی نداشتیم چه کنیم؟

در بخش فوق به نحوه مصرف قرص اورژانسی پرداختیم اما سوال دیگر این است که اگر به قرص اورژانسی دسترسی نداشتیم جایگزینی برای آن وجود دارد؟ پاسخ این سوال مثبت است؛ می توانید از قرص های ضد بارداری ال دی و اچ دی به عنوان جایگزین قرص های اورژانسی استفاده کنید. اما میزان مصرف این قرص ها مشابه قرص های اورژانسی نیست مثلا برای مصرف قرص ال دی به جای قرص اورژانسی ۴ قرص ال دی را بلافاصله بعد از رابطه غیر ایمن خود میل کنید و بعد از ۱۲ ساعت مجدد ۴ قرص دیگر را مصرف کنید.

طریقه مصرف قرص اچ دی نیز به این شکل است که ۲ قرص را با هم مصرف کنید و بعد از ۱۲ ساعت نیز دو قرص دیگر را مصرف کنید توجه داشته باشید مصرف قرص های جلوگیری از بارداری به شیوه ای که شرح داده شد دارای عوارض بسیاری از جمله تهوع زیاد می باشد.

آیا مصرف همزمان قرص ال دی و اورژانسی میزان موفقیت لقاح را به صفر می رساند!

باور اشتباهی که بین افراد زیادی وجود دارد این است که فکر می کنند در صورتی که قرص های ضد بارداری نظیر قرص ال دی و اچ دی را با قرص های اورژانسی به طور همزمان مصرف کنند اصلا باردار نخواهند شد! در حالی که اصلا این طور نیست. مکانیسم عملکرد هر کدام از این داروها کاملا با هم متفاوت است و مصرف هم زمان این دو قرص با هم بدن را با بمباران هورمونی مواجه خواهد کرد و همین امر عوارض بسیار زیادی را برای بدن خانم ها خواهد داشت.

چه چیزی قرص اورژانسی را خنثی میکند؟

در حالت کلی میزان تاثیر پذیری قرص های اورژانسی بین ۵۰ الی ۱۰۰% می باشد و هر چه با فاصله کمتری نسبت به رابطه جنسی پر خطر مصرف شوند میزان تاثیر آنها بیشتر خواهد بود علاوه بر آن مصرف برخی داروها و شرایط جسمی فرد نیز می تواند روی میزان اثرات قرص های اورژانسی موثر باشد. به طور مثال:

1. در صورتی که فرد دچار چاقی باشد و یا میزان BMI بدنی وی ۳۰ یا بالاتر باشد اثر قرص های اورژانسی بسیار کمتر از فرد عادی است.
2. تداخل قرص اورژانسی با قرص اعصاب و افسردگی نظیر کاربامازپین و باربیتورات ها و … ثابت شده است. اما مطالعاتی که تا کنون صورت گرفته تداخل قرص اورژانسی با مسکن, تداخل قرص اورژانسی با ژلوفن, تداخل قرص اورژانسی با استامینوفن و همچنین تداخل قرص اورژانسی با قرص سرماخوردگی را تایید نکرده است اما بهتر است در صورت لزوم مصرف این داروها را موقتا قطع کنید.
3. این که قرص اورژانسی با چه دارویی تداخل دارد از اهمیت بسیار ویژه ای برخوردار است مثلا ممکن است فراورده های دارویی موجود در قرص و سایر داروهای مصرفی فرد در تجزیه پروژسترون اختلال ایجاد کند و ان را کاهش دهد و دقیقا همین مسئله تاثیر سوئی بر اثرات قرص اورژانسی خواهد داشت و احتمال بارداری مضاعف خواهد نمود.
4. اگر تا قبل از مصرف قرص اورژانسی تخمک گذاری در بدن خانم انجام شده باشد مصرف قرص اورژانسی هیچ تاثیری بر جلوگیری از بارداری نخواهد داشت. چرا که مکانیسم این نوع قرص ها بر ممانعت از تخمک گذاری یا تاخیر در آن می باشد. قرص های اورژانسی با داروهایی نظیر سیتریزین، داکسی سیلین و آموکسی سیلین، داروهای درمانی اچ ای وی ريال سیتالوپرام دیازپام و فلوکستین و لوراتادین و آمفتامین و… تداخل دارد بنابراین در صورتی که قصد استفاده از داروهای ضدبارداری را دارید و همزمان از داروهای ضد افسردگی استفاده می کنید حتما به پزشک معالج خود اطلاع دهید چرا که تداخل قرص اورژانسی با سرترالین و فلوکستین و… ثابت شده است.
5. اگر بعد از گذشت دو ساعت از مصرف قرص اورژانسی دچار تهوع شدید و استفراغ شدید باید دوز دیگری از قرص را بلافاصله مصرف کنید چرا که به احتمال زیاد قرص اورژانسی فرصت لازم برای ورود به دستگاه گردش خون شما را نداشته و هورمون ها از جلوگیری از بارداری عاجز بوده اند نکته مهم دیگر این که قرص های اورژانسی را با معده خالی مصرف نکنید.

عوارض قرص اورژانسی در دراز مدت

معمولا مصرف قرص اورژانسی دارای عوارض طولانی مدت نخواهد بود و عوارض ان صرفا شامل موارد ذیل است اما توجه داشته باشید که همه این عوارض در تمام خانم ها رخ نخواهد داد:

• تغییر در ریتم قاعدگی معمول
• حساسیت پستان ها
• ضعف و بیحالی
• حالت تهوع و در موارد شدیدتر استفراغ
• خونریزی
• کرامپ و گرفتگی عضلات کمر و شکم و لگن
• نوسانات خلق و خو و احساسات
• خونریزی بین دو قاعدگی یا افزایش حجم خونریزی همچنین در موارد نادری نیز علائمی نظیر تنگی نفس و خارش و بثورات جلدی و کهیر و تورم لب و دهان ایجاد می شود که دراین شرایط باید در اسرع وقت با پزشک معالج ارتباط بگیرید.

چه کسانی نباید از قرص اورژانسی استفاده کنند؟

استفاده از قرص اورژانسی برای تمام بانوان توصیه نمی شود. پیشنهاد می کنیم روش جلوگیری از بارداری ایمنی را برای خود انتخاب کنید و از مصرف مکرر قرص اورژانسی که می تواند سلامت بدن فرد را تهدید کند جدا بپرهیزید.علاوه بر آن استفاده از قرص های بارداری حتی برای یک الی دو بار در سال برای خانم های گروه ذیل توصیه نمی شود:

1. دختران کمتر از ۱۷ سال که در سنین قبل از قاعدگی به سر می برند
2. زنان باردار
3. بعد از تخمک گذاری
4. خانم هایی که در حال مصرف داروهایی نظیر داروهای افسردگی هستند.
5. در هنگام شیردهی

گاهی برخی از زنان در حین شیردهی و بلافاصله بعد از زایمان مجددا باردار می شوند به همین دلیل به زنان شیرده توصیه می شود بعد از ۲۱ روز از زایمان از قرص های اورژانسی لوونورژسترول یا اولیپریستال استات استفاده کنند. همچنین استفاده از دستگاه ای یو دی نیز بعد از گذشت ۲۹ روز از زایمان موثر است. در صورتی که در دوران شیردهی رابطه جنسی محافظت نشده ای داشتید می توانید از قرص لوونورژسترول ۱٫۵ میلی گرمی در سه روز اول استفاده نمایید.

استفاده از این قرص اورژانسی ممانعتی از لحاظ شیردهی ایجاد نمی کند و خطری نوزاد شما را تهدید نمی کند.

۶ .با وجود ادعاهایی مبنی بر خطرات کبدی و کلیوی قرص های ضد بارداری و همچنین سرطان زا بودن انها هنوز شواهدی بر این مدعا وجود ندارد و نمی توان آنها را جزو عوارض قرص های اورژانسی محسوب نمود

عوارض قرص اورژانسی بر پریود

مصرف قرص اورژانسی سبب ایجاد عوارض و تداخلاتی بر سیکل طبیعی بدن زنان می شود همانطور که اطلاع داده شد قرص های اورژانسی نظیر لوونورژسترول سبب جلوگیری از تخمک گذاری و در نتیجه ریزش دیواره رحم و پریودی می شود.

بنابراین برای پاسخ به سوال برخی از افراد که:” چند روز بعد از مصرف قرص اورژانسی پریود میشویم؟” باید بگوییم شما بعد از یک هفته از زمان مصرف قرص اورژانسی پریود خواهید شد و در این صورت مطمئن می شوید که بارداری رخ نداده است ولی در صورتی که ۲ هفته بعد از مصرف قرص هنوز پریود نشده اید باید تست بارداری انجام دهید تا به طور کامل مطمئن شوید که باردار نشده اید .

از طرفی توجه داشته باشید که در صورتی که بعد از سه الی پنج هفته بعد از مصرف قرص های اورژانسی پریود نشده اید و همچنین دارای گرفتگی لگن و درد شکمی هستید سریعا به پزشک مراجعه نمایید چرا که احتمال حاملگی خارج از رحم و یا حتی سقط جنین دور از ذهن نیست.

نکات مهم در استفاده از قرص اورژانسی

•  قبل از مصرف داروها و قرص های اورژانسی جلوگیری از بارداری حتما بروشور داخل جعبه دارو را مورد مطالعه قرار دهید
• قرص اورژانسی با مواد غذایی خاصی تداخل ندارد ولی بهتر است جهت ممانعت از عوارض دارو نظیر تهوع و استفراغ بعد از یک وعده غذایی سبک میل شود توجه داشته باشید که اگر حدودا بعد از دو الی سه ساعت بعد از مصرف دارو دچار استفراغ شدید دارو را مجددا تکرار نمایید.
• اگر از قرص یک عددی استفاده می کنید بهتر است بلافاصله بعد از رابطه جنسی و در حدود ۱۲ ساعت اولیه ۱٫۵ میلی گرم دوز قرص اورژانسی را سریعا مصرف کنید چرا که مصرف این دارو بعد از ۷۲ ساعت تاثیر مشخصی ندارد و تضمین کننده عدم بارداری نمی باشد.
• بعد از مصرف قرص اورژانسی جلوگیری از بارداری، خونریزی ماهیانه شما دچار بی نظمی خواهد شد در صورتی که یک هفته پس از مصرف قرص ها دارای علایمی از قاعدگی ماهیانه نبودید حتما از تستهای تشخیص بارداری موجود در داروخانه ها یا آزمایش بتا استفاده نمایید.
•  اگر به بیماری های قلبی و عروقی و اختلال در انعقاد خون دچار هستید حتما به پزشک معالج خود اطلاع دهید.
• در صورت مواجهه با خونریزی های غیر طبیعی و احساس درد در ناحیه تحتانی شکم و لگن سریعا به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید چرا که این علایم ناشی از سقط جنین و یا حاملگی خارج از رحم است که می تواند بسیار خطرناک باشد.
• در صورتی که دارای سابقه ی ابتلا به سرطان رحم و … هستید حتما قبل از مصرف قرص های اورژانسی با پزشک معالج خود در این خصوص مشورت نمایید.
• تهوع و تغییرات خلقی و بی حالی خستگی از عوارض خفیف قرص های اورژانسی هستند و به مرور زمان کمتر می شوند.
• توجه کنید که قرص های اورژانسی ضمانت ممانعت از بارداری فرد را می کنند و به هیچ عنوان روشی موثری برای جلوگیری از بیماری های مقاربتی نظیر ایدز و هپاتیت و … نیستند و توصیه می شود برای جلوگیری از ابتلا به این دسته از بیماری ها حتما از روش های توصیه شده مراقبتی استفاده نمایید.
• اگر در حال مصرف ریفامپین هستید باید علاوه بر قرص های اورژانسی از سایر روش های جلوگیری از بارداری نیز استفاده مایید
•  توصیه می شود به منظور اثر پذیری بیشتر داروها را هر روز در زمان معینی مصرف کنید در صورتی که مصرف یک دوز دارو را فراموش کردید بلافاصله به محض به یاد اوردن ان را سریعا میل کنید.
•  قبل از شروع مصرف قرص های اورژانسی فهرستی از داروهای مصرفی خود را در اختیار مشاور داروساز داروخانه و یا پزشک معالج خود قرار دهید برخی از داروهای ضد افسردگی و اضطراب و همچنین برخی از انتی بیوتیک ها و داروهای درمان کننده بیماری های مقاربتی نظیر ایدز باعث تداخل در عملکرد صحیح قرص های اورژانسی شده و در نتیجه با مصرف این داروها نمی توان عدم بارداری فرد را به طور کامل تضمین کرد همچنین در صورتی که قبلا به این دارو یا داروهای مشابه هورمونی حساسیت داشته اید موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.

سوالات متداول در مورد قرص اوژانسی

ایا همه افراد می توانند از قرص اورژانسی استفاده کنند؟

بله تمامی زنان بالای ۱۷ سال و غیر باردار می توانند از این قرص ها برای پیشگیری اورژانسی از بارداری استفاده کنند.

ایا قرص دوعددی قوی تر از قرص یک عددی است؟

هرکدام از قرص های دو عددی اورژانسی دارای ۰٫۷۵ لوونورژسترول هستند حال انکه قرص های یک عددی حاوی ۱٫۵ میلی گرم لوونورژسترل هستند بنابراین تفاوتی با هم ندارند.

ایا بعد از مصرف قرص بارداری نیازی به ازمایش خون بارداری یا استفاده از بی بی چک داریم؟

در صورتی که قرص های اورژانسی در ۷۲ ساعت ابتدایی بعد از سکس محافظت نشده استفاده شوند می توانند ۷۵% الی ۹۸% از بارداری ناخواسته جلوگیری کنند بنابراین معمولا نیازی به استفاده از تست های بارداری نیست و بعد از یک هفته پریودی صورت می گیرد اما در صورتی که بعد از مصرف قرص ۱۴ روز صبر کردید و پریود نشدید حتما از تست های بارداری استفاده نمایید تا شک نسبت به بارداری رد شود

ایا قرص اورژانسی دارای درصد خطا است؟

بلی، طبق مطالعات صورت گرفته مصرف قرص های اورژانسی بین ۱ الی ۲ درصد خطا دارد.

ایا قرص اورژانسی بدون نسخه پزشک نیز ارائه می شود؟

خیر نیازی به دستور پزشک و نسخه ندارید اما توصیه می شود حتما با مشاور دارویی داروخانه و پزشک زنان مشورت کنید

از کجا بفهمیم قرص اورژانسی اثر کرده است؟

مهم ترین دلیل بر عدم بارداری شما پریود شدن شما یک هفته بعد از مصرف قرص می باشد در صورتی که خونریزی نداشتید باید از تستهای بارداری استفاده کنید تا بارداری یا عدم بارداری مشخص شود

روش نگهداری از قرص لوونورژسترل به چه شکل است؟

این قرص را به دور از نور و گرمای خورشید و همچنین محیط عاری از رطوبت و دور از دسترس کودکان قرار دهید بهترین دما برای نگهداری قرص لوونورژسترول دومای ۲۵ الی ۳۰ درجه سانتیگراد است.

ایا با مصرف قرص های اورژانسی از انتقال بیماری های مقاربتی نگران نباشیم؟

قرص های اورژانسی نظیر لوونورژسترول صرفا برای جلوگیری از بارداری و محافظت از ان ساخته شده اند اما نمی توانند در برابر بیماری های مقاربتی نظیر سوزاک و ایدز هپاتیت و سفلیس و زگیل و …محافظ مناسبی باشند.

تداخل قرص اورژانسی با الکل چقدر است؟

مکانیسم عملکرد قرص اورژانسی با عملکرد الکل در بدن کاملا متفاوت است و تداخلی با هم ندارند.

کلام آخر

توصیه می شود استفاده از قرص های اورژانسی را بیش از دو مرتبه در سال تکرار نکنید؛ چرا که مصرف بیش از این مقدار این قرص ها عوارض جبران ناپذیری را بر سلامت شما خواهد داشت.

بنابراین استفاده از این قرص ها روش مناسبی برای پیشگیری مکرر از بارداری نمی باشند و به این منظور باید از داروهای جایگزین مناسب تری استفاده نمایید. با این وجود، قرص های اورژانسی جلوگیری از بارداری یکی از مطمئن ترین و قوی ترین راههای ممانعت از بارداری ناخواسته محسوب می شوند و می توانند نجات دهنده زوجینی باشند که از رابطه محافظت نشده استفاده کرده اند در این مطلب سعی شد به مهم ترین نکات لازم برای استفاده از قرص های اورژانسی و سوالات احتمالی شما پاسخ داده شود.

منابع

https://www.healthline.com/health/birth-control-pills#what-they-are